همجنس گرایی
همجنس گرایی[1] گرایشی جنسی است که در آن فرد اساساً نسبت به اعضای همجنس خود کشش جنسی دارد و نیز به معنای رابطۀ جنسی با شریک همجنس است. پیشوند ...
بیشترجستجوي منابع
نحوه جستجوی منابع کتابخانه كاربران كتابخانه مي توانند به دو طریق به صغحه جستجوی منابع کتابخانه و مرکز اطلاع رسانی وارد شوند: 1. به طور مستقيم و از طريق آدرس اينترنتي زير به صفحه جستجوي منابع كتابخانه و مركز اسناد و اطلاع رساني پژوهشگاه وارد شده و به جستجوي منابع مورد نياز خود بپردازند 2. به طور غیرمستقیم واز طریق آدرس اینترنتی پژوهشگاه ( www.ricac.ac.ir) پس از وارد شدن به پایگاه کتابخانه وکلیک بر روی گزینه جستجوی منابع، می توانند به جستجوی منابع بپردازند. راهنمای جستجوی ساده واژه هایی که در صفحه جستجوی ساده، جستجو می شوند، به صورت کلمه به کلمه ایندکس شده اند. یعنی مثلا عبارت «سهرابیان، علی» دو کلمه است، يكي « سهرابيان » يكي هم « علی». علايم (مانند . ، = + * - / % ! ؟ :[ ] { } ( )) و واژگان ايستا (اين، از، براي، در، را، و،...) هم هنگام ايندكس‌سازي اطلاعات اين صفحه حذف شدهاند برای جستجوی دو یا سه واژه در مدخل جستجو به صورت ترکیبی، هنگام ورود واژه ها، عملگر شرطی مورد نظر را بر اساس منطق مربوطه، بین واژه ها قرار دهید.پس از وارد کردن کلمه یا عبارتی که باید جستجو شود، روی کلیدمقابل مدخل جستجو کلیک کرده و مدخل جستجو را انتخاب کنید. برای محدود کردن نتیجه جستجو به نوع مدرکی خاص، روی کلیدمقابل نوع مدرک کلیک کرده و نوع مدرک مورد نظر را انتخاب نمایید. اگر بخواهید جستجو در بانک های جانبی نیز انجام شود، روی کلیدمقابل «بانک های اطلاعاتی دیگر» کلیک کنید، تا لیست بانک های جانبی نمایش داده شود، سپس روی Checkbox مقابل بانک های جانبی مورد نظر کلیک کنید تا انتخاب شوند. برای انتخاب همه بانک های جانبی، روی مقابل Checkbox «انتخاب همه موارد» کلیک کنید تا انتخاب شود برای جستجو در سایر مراکز، روی کلیدمقابل «دیگر مراکز» کلیک کنید، تا لیست مراکز موجود در ابرجستجو نمایش داده شود، سپس روی Checkbox مقابل مراکز مورد نظر کلیک کنید تا انتخاب شوند. برای انتخاب همه مراکز، روی Checkbox مقابل «انتخاب همه موارد» کلیک کنید تا انتخاب شود. برای ذخیره آدرس صفحه جستجو ساده در Favorites روی کلید افزودن به لیست علایق کلیک کنید برای جستجوی واژه های وارد شده در مدخل جستجو، روی کلید جستجو کلیک کنید برای خالی کردن صفحه جستجو ساده، روی کلید پاک کن کلیک کنید.
بیشترفراخوان مقاله انجمن مطالعات جوامع فارسی زبان
هشتمين همايش دوسالانه انجمن مطالعات جوامع فارسي زبان ASPS/Shiraz 2017 12 تا 16 اسفندماه 1395شيراز، ايران فراخوان ارسال چکيده مقاله انجمن مطالعات جوامع فارسي زبان (The Association for the Study of Persianate Societies) از تمامي پژوهشگران براي ارسال چکيده مقاله براي شرکت در هشتمين کنفرانس دوسالانه خود که از تاريخ 12 تا 16 اسفندماه 1395 در شهر شيراز برگزار خواهد شد دعوت به عمل مي‌آورد. مهلت ارسال چکيده مقالات تا تاريخ 31 خردادماه 1395 خواهد بود. لطفا توجه داشته باشيد که براي ارسال مقاله و شرکت در کنفرانس حتما بايد عضو انجمن باشيد و براي سال‌هاي 2016 (امسال) و 2017 (سال برگزاري کنفرانس) حق عضويت پرداخت کرده باشيد. براي عضو شدن يا تمديد عضويت خود لطفا به اين نشاني مراجعه کنيد:http://persianatesocieties.org/index.php/membership مقالات در همه رشته‌هاي علوم انساني و علوم اجتماعي مرتبط با فرهنگ ايراني پذيرفته مي‌شود. مقالات انفرادي و همچنين مقالاتي که در قالب پنل‌هاي از پيش تعيين شده (pre-organized panels) ارائه ميشوند پذيرفته ميشوند. براي پنل‌هاي از پيش تعيين شده، ارسال چکيده پنل (محدوديت: 300 واژه) و نيز ارسال چکيده هر يک از مقالاتي که در پنل ارائه مي‌شود (محدوديت: 300 واژه) الزامي است. در هر پنل از پيش تعيين شده حداقل 3 و حداکثر 5 مقاله قابل ارائه است. براي ارسال چکيده مقاله و يا پنل از پيش تعيين شده لطفا به اين نشاني مراجعه کنيد: http://persianatesocieties.org/index.php/asps-2017-abstract-submission در صورت امکان تعداد محدودي کمک هزينه سفر براي شرکت‌کنندگان از کشورهاي آسياي ميانه، افغانستان، منطقه قفقاز و نيز براي دانشجويان امريکايي وجود خواهد داشت. نهادهاي پشتيبان همايش که ليست رسمي و نهائي آنها بزودي در وب‌گاه انجمن منتشر خواهد شد نيز ممکن است امکاناتي براي کمک به شرکت کنندگان در پنل‌هاي از پيش تعيين شده که ترتيب آنرا تقبل نموده اند داشته باشند. انجمن مشتاقانه چشم به‌راه ديدار شما پژوهشگران در شهر زيبا و تاريخي شيراز است. مرکز استان فارس که با عنوان شهر گل و بلبل و با باغ‌ها و شاعرانش شناخته مي‌شود نه تنها قلب تپنده امپراتوري هخامنشي و شاهنشاهي ساساني بوده، بلکه براي ساليان دراز افراد سرشناسي چون سلمان فارسي، ملا صدرا، منصور حلاج، حافظ، سعدي، سيبويه، کريم خان زند و ... را در دامان خود پرورانده است. شهر شيراز و استان فارس همچنين بخاطر بناهاي شکوهمندي چون پاسارگاد، پارسه (تخت جمشيد)، سروستان، ارگ کريم خاني، باغ ارم، و نيز مساجد، بازارها و مدارس تاريخي‌اش شناخته شده است. کنفرانس‌هاي دوسالانه انجمن مطالعات جوامع فارسي زبان پيش از اين همايش در شهرهاي استانبول ترکيه (2015)، سارايوو بوسني (2013)، حيدرآباد هند (2012)، لاهور پاکستان (2009)، تفليس گرجستان (2007)، ايروان ارمنستان (2004) و دوشنبه تاجيکستان (2002) برگزار شده است. براي ديدن برنامه همايشهاي پيشين انجمن لطفا به وب‌گاه ما به نشاني (www.persianatesocieties.org) مراجعه کنيد. کنفرانس‌هاي دوسالانه انجمن فرصتي کم نظير براي گردهم‌آيي پژوهشگران و ايران‌شناسان سرشناس و بنام از تمامي دنيا اعم از امريکاي شمالي، اروپا، آسياي ميانه، شبه قاره هند، و شرق دور است تا در محيطي علمي به تبادل نظر در مسايل بينارشته‌اي مرتبط با ايران‌شناسي بپردازند. منتخبي از اين پژوهشها در مجله بينالمللي مطالعات جوامع فارسي زبان (Journal of Persianate Studies) که توسط انتشارات Brill منتشر مي‌شود عرضه مي‌شود. ما مشتاقانه چشم به‌راه مشارکت فعال شما در اين کنفرانس هستيم.
بیشترزنانه شدن فقر
اصطلاح زنانه شدن فقر [1] را نخستین‌بار دایانا پیرس[2] در سال 1976 و در تلاش برای توصیف ویژگی های جمعیت‌شناختی روبه تغییر فقرا در ایالات متحده از دهۀ 1960 به ...
بیشتردرباره کتابخانه
تاريخچه كتابخانه پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات درسال1374 شروع به كاركرد و در سال1376 رسما افتتاح شده است.اولين مجموعه كتابخانه ازطريق منابع موجود در پژوهشگاه شامل مدارك، اسناد ، پاياننامهها و طرح هاي تحقيقاتي وكتب موجود درمركزآمارو برنامهريزي پژوهش هاي فرهنگي و مركزپژوهش هاي بنيادي تامين گرديد. اولين خريد براي كتابخانه به شكل خريداري كتابخانه شخصي مرحوم آقاي اسعدي صورت پذيرفته است، پس از آن درسال 1377 تعدادي كتاب هاي مرجع حدود50عنوان شامل دايره المعارف ها، فرهنگ هاي لغات و فرهنگ هاي موضوعي خريداري شده است ودر همان سال يك نسخه از كل كتابشناسيهاي منتشره در ايران خريداري شده است . هدف از تاسيس كتابخانه پشتيباني از پژوهشگران و دانشگاهيان حوزه هاي مختلف علوم اجتماعی به ویژه بخش فرهنگ، هنر و ارتباطات می باشد که از طريق فراهم آوري منابع اطلاعاتي علمي–پژوهشی و امكانات اطلاع رساني تخصصي خدمت رسانی می نماید. تعريف كتابخانه هاي تخصصي طبق استانداردها و وظايف آن كتابخانه هاي تحقيقاتي هستند كه بامجموعه هاي تخصصي خود خدمات اطلاعاتي ويژه اي را به گروهي از كاربران و پژوهشگران ارائه مي دهند. اين اصطلاح مراكز و خدمت اطلاع رساني را نيز دربر مي گيرد. كتابخانه تخصصي، به عنوان مهمترين منبع اطلاعاتي و پژوهشي جامعه علمي خود بايد مجموعه ايمتوازن و سازمان يافته در رشته هاي مربوط و هماهنگ با اهداف و برنامه هاي سازمان مادر فراهم آورد. اين مجموعه بايد حاوي تازه ترين اطلاعات و مدارك موجود در اشكال مختلف چاپي يا غيرچاپي(كتاب، نسخه خطي، نشريه ادواري، جزوه، نقشه، نمودار،ميكروفيلم، ميكروفيش، پايان نامه، بريده جرايد ، نوار صوتي، نوار ويدئو، فيلم، عكس،اسلايد، نرم افزار كامپيوتري، انواع رسانه هاي الكترونيكي و جز آن باشد. بخش ها: - كتاب هاي فارسي - کتاب های غير فارسي - نشريات فارسي - بانك ها ي اطلاعاتي - اسناد و مدارك علمي – فني فارسي - مرجع ( پايان نامه ها و كتابهاي مرجع فارسي وغيرفارسي ) - ميز امانت و خدمات تكثير و نسخه برداري - بخش مبادله کتب و نشريات فهرست کتاب های فارسی فهرست کتاب های لاتین فهرست طرح های پژوهشی، مقالات و گزارشات موجود در کتابخانه فهرست پایان نامه های موجود در کتابخانه فهرست فیلم های مستند رده بندي كتابخانه: - رده بندي كتابخانه بر اساس رده بندي كتابخانه كنگره (LC) است.موجودي آرشيو كتابخانه: 5000 عنوان کتاب فارسي 1700 عنوان كتاب لاتین 200 عنوان مجله فارسي 300عنوان گزارش و اسناد فارسي 700 عنوان پايان نامه 1700 عنوان طرح پژوهشی وهمچنین این مجموعه دربردارنده تعداد زیادی مواد دیداری شنیداری می باشد که در حال بررسی و سازماندهی است. اهداف و وظایف کتابخانه: هدف اين كتابخانه بر اساس اهداف كتابخانه تخصصي تعريف شده است، با توجه به اينكه موضوع و زمينه كاري كتابخانه علوم انساني است. هدف اصلي آن ارائه اطلاعات به محققان ، دانشجويان اين رشته ميباشد. كتابخانه تخصصي طبق تعریف، كتابخانه كوچكي است كه درخدمت گروهي محدود قرار مي گيرد كه در واقع بخشي از يك سازمان مادر است و بايد درخدمت كل سازمان يا بخشي از آن قرار گيرد اگر چه مستقل وجداي از واحد هاي ديگر است. اهداف يك كتابخانه تخصصي عبارتنداز: الف)دسترسي آسان به منابع خاص، ارزشمند، ناياب ب)جلوگيري از تكرار و دوباره كاري در پروژه هايي در دست اقدام پژوهشگاه ج)ارائه آخرين دستاوردهاي علمي وپژوهشي د)سهولت و سرعت بخشيدن جهت دسترسي به اطلاعات كتابخانه تخصصي و مركز اطلاع رساني پژوهشگاه فرهنگ ، هنر و ارتباطات اهداف اين كتابخانه به طوركلي شامل موارد فوق بوده و به طور خاص خدماترساني به پژوهشگران فرهنگي مي باشد. وظايف 1) دسترسي و استفاده از آرشيو بانك هاي اطلاعاتي نرم افزاري پژوهشگاه 2) جستجو و دسترسي موضوعي به بانك اطلاعات 3) عضويت درگروه هاي اطلاعاتي و برخورداري از سرويسهاي خاص اين گروهها 4) سرويس دهي اينترنت به مراجعين مركز شرایط عضویت شرايط عضويت به شرح ذيل است: 1.پژوهشگران و کارکنان تمام وقت و پاره وقت پژوهشگاه تا پايان قراردادشان حق استفاده و بهره برداری از منابع رادارند. 2. پژوهشگران و کارشناسان خارج از مرکز که با مرکز همکاری دارند و دانشجويان با ارائه کارت شناسایی معتبر مجاز هستند از منابع غیر کتابی، در داخل سالن مطالعه استفاده کنند و منابع کتابی را به مدت 2 هفته به امانت ببرند. ساعات كار كتابخانه ساعات كار كتابخانه و مركز اطلاعرساني همان ساعات اداري پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات يعني 8 صبح تا 16 ميباشد. اما سرويس دهي به مراجعين از ساعت 8:15 الی 15:45 انجام خواهد شد. تماس با کتابخانه نشانی: پایین تر از میدان ولیعصر(عج)، خیابان دمشق، پلاک 9 صندوق پستی:6474-14155 تلفن غیرمستقیم : 16-88902212 داخلی 106 تلفن مستقیم: 88917076 نشانی الکترونیکی کتابخانه: library@ricac.ac.ir
بیشترچکیده مقالات همایش خویشکاوی ایرانیان در دوران مدرن
چکیده مقالات همایش خویشکاوی ایرانیان در دوران مدرن مقدمه مجلۀ مسایل ایران در شمارۀ بهمن 1342 به صاحبنظران فراخوان داد که ویژگیهای یک ایرانی آن روز را ترسیم نمایند. از میان کسانی که به این دعوت پاسخ گفتند سرشناسترینشان محمدعلی جمال‌زاده بود. وی مقالهای بلندبالا نوشت که بعدها مجله آن را شایستۀ چاپ به صورت کتاب دید. این گونه شد که در فروردین 1345 کتاب خلقیات ما ایرانیان به چاپ رسید تا امروز به مناسبت پنجاهمین سالگرد انتشارش گرد هم آییم و کیفیت تأمل ایرانیان نسبت به خویش را به بحث گذاریم. اهمیت خلقیات ما ایرانیان از چند جنبه است. نخستین اهمیت کتاب در نویسندۀ آن است. جمال‌زاده در سال 1300 در برلین نخستین مجموعۀ داستان کوتاه ایرانی را با نام یکی بود یکی نبود منتشر کرد. او را پدر داستان کوتاه فارسی و همچنین آغازگر سبک واقعگرایی در ادبیات فارسی میدانند. اهمیت دیگر جمال‌زاده در این است که وی را در کنار بزرگ علوی و صادق هدایت، سه بنیانگذار اصلی ادبیات داستانی معاصر فارسی محسوب میکنند. دومین اهمیت کتاب این است که نخستین کتابی است که یک نویسندۀ ایرانی منحصراً در باب خلقیات ایرانیان به رشتۀ تحریر درآورده است. اگرچه پیش از جمال‌زاده متفکرین ایرانی دیگری هم در باب ویژگیهای ملّی ما نظرورزی و نظرپردازی کرده بودند، اما خلقیات ما ایرانیان نخستین کتابی است که فقط و فقط در این موضوع به رشتۀ تحریر درآمده است. البته مقالۀ بلند مهندس مهدی بازرگان، سازگاری ایرانی، نیز مضمونی شبیه به خلقیات ما ایرانیان داشت و در همان سالهای ابتدایی دهۀ 1340 نگاشته شد اما هیچ گاه به اهمیت کتاب جمال‌زاده دست پیدا نکرد و تأثیرات بعدی آن نیز به اندازۀ کار جمال‌زاده نبوده است. اهمیت بعدی کتاب در تبدیل شدنش به مهمترین منبع خلقیاتنویسی ایرانیان است. اگر نویسندگان پیش از جمال‌زاده برای نقل توصیفات خلقیات ایرانیان لابد به رجوع به سفرنامههای خارجی بودند، جمال‌زاده با گردآوری گزینشی برخی از این توصیفات، کار را برای نویسندگان بعدی سادهتر ساخت تا بتوانند از اقتدار نام او به عنوان سند نقل قولهای خود سود جویند. بدین ترتیب، متن وی به پایانۀ مرکزی تبدیل میشود که توصیفِ، البته گزینشیِ، سفرنامهنویسان و دیپلماتهای خارجی از ویژگیهای ایرانیان در آن جمع و سپس در شکلهای مختلف به مقاصد دیگر ارسال شده است. و نهایتاً، این کتاب عملکردی بسیار فراتر از توصیف خلقیات ایرانیان پیدا کرده و آن برجسته کردن انواعی از نظریۀ ارتباط فرهنگ و شخصیت با توسعه است که معتقدند رمز عقبماندگی ایرانیها را بایستی بیش از همه در خلقیاتشان جستجو کرد. این رویکرد امروز همچنان داغ است و در متون پراقبال حسن نراقی، علیمحمد ایزدی، حسن قاضی مرادی، علی رضاقلی، و محمود سریعالقلم به شکل برجسته ای نمایان است. برپا ساختن همایشی به مناسبت پنجاه ساله شدن کتاب خلقیات ما ایرانیان، فارغ از قضاوت دربارۀ اعتبار محتوای اثر، صرفاً بهانهای است برای هماندیشی دربارۀ تأمل اندیشمندان ایرانی نسبت به خودمان. هرچند اثر جمال‌زاده در همان زمان انتشار ممنوع شد و مشکلاتی نیز برای خود او به وجود آمد، که بخشی از آن به دلیل مخالفت او با حکومت پهلوی و دفاع از مشروطه بود، و هرچند شور انقلابی دهۀ 1350 و امید به تغییر و توسعه، و سپس انقلاب اسلامی و دفاع مقدّس توجه بر خلقیات ما ایرانیان را به محاق بردند اما پس از حدود 35 سال و از ابتدای دهۀ 1380 نظریۀ ارتباط فرهنگ و شخصیت با توسعه و نیز توصیفات جمال‌زاده از ویژگیهای منش ایرانی مورد اقبال اندیشمندان ایرانی منش ملّی و مخاطبان آنها قرار گرفت. جمع حاضر در این همایش، گروهی از اندیشمندان هستند که با نگاهی ژرف، انتقادی و چندبعدی موضوع تأمل ایرانیان دربارۀ منش ملّی خویش را واکاوی میکنند، باشد تا از این رهگذر به بصیرت‌های تازهای دست یابیم و مطالعات منش ملّی را قدمی به پیش بریم. آرمین امیر دبیر همایش چکیده مقالات همایش مدخل بحث در مورد خلقیات ما ایرانیان تقی آزاد ارمکی[1] خلقیات ما ایرانیان، تألیف سیدمحمدعلی جمال‌زاده در سال 1345 در تهران به چاپ رسیده است. از آن زمان تا کنون که بیش از نیم قرن از انتشارش میگذرد، این اثر خوشبختانه در ایران و حوزۀ مطالعات ایرانشناسی خارج از کشور از پر بیننده ترین و پر خوانندهترین و با ارجاعات بسیاری در مقایسه با دیگر منابع فارسی در دورۀ جدید میباشد. کمتر اهل فضل و علم در ایران میتوان شناخت که از این اثر خبری نداشته باشد و در عین حال از دعوی اصلی جمال‌زاده در مورد اندیشه و کتابت و فرهنگ مدرن بیاطلاع باشد. کتاب آنقدر خوانده شده است که نمیتوان مدعی شد که داعیههای او دیده نشده است. بر خلاف بعضی از منابع، همۀ زوایای این کتاب مورد بازخوانی قرار گرفته است. حضور مؤلف همراه با کتاب نقش عمدهای در خوانده شدن کتاب داشته است. بدین دلیل، نمیتوان مدعی شد که این کتاب مخاطبان کافی پیدا نکرده و بعضی از بخشها یا ابعاد یا مفاهیم و داعیههای آن خوانده نشده یا بد فهمیده شده است. نمیتوان مدعی شد که باید یکبار دیگر کتاب را به دلیل دیده نشدن و خوانده نشدن یا بد خوانده شدن و بد روایت کردن، مورد بازخوانی قرار داد یا در همایشی با حضور متخصصان فرهنگ و اندیشه و ادب معاصر مورد بازخوانی قرار داد تا نکات و اصول و مفاهیم دیده نشدۀ آن به شکل جدید طرح شوند. به طور قطع میتوان مدعی شد که اصلاً اینگونه نیست. کتاب اتفاقاً بیش از حد مجاز و متعارف دیده شده و خوانده شده است. آنقدر خوانده شده است که از همه گروههای اجتماعی مخاطب یافته است. این نکته و اصلی است که در این نوشتار قصد دارم مورد توجه قرار دهم. جایگاه این اثر در میان آثار تولید شده در نیمۀ اول قرن بیستم در ایران نیز قابل توجه میباشد. کتاب صرفاً جمع شدۀ مجموعهای از داوریها و ادعاهای خودیها و بیگانگان در مورد مردم و فرهنگ و جامعۀ ایرانی است. این کتاب در ادامۀ سنّت کتاب نویسی است که در دورۀ پهلوی اول در میان صاحبان قلم و کتاب و اندیشه شکل گرفت. رویکرد غالب در این دوره بیش از طرح مسائل بنیادین مربوط به فرهنگ و جامعۀ ایرانی و جهان مدرن، توجه به ارائه سیمای کلی از جامعه و فرهنگ ایرانی و غربی در غالب مجموعهای از «دایره‌المعارف‌ها» بود. بدین لحاظ اکثر صاحبان قلم در این دوره به شکلی درگیر تهیۀ دایرهالمعارفی شده و بعضی از آنها توانستهاند دایرهالمعارف زبان و ادبیات یا علم و دانش و شعر یا ... به دست ناشر بسپارند. در این هیاهوی به اصطلاح فرهنگی و علمی است که جمال‌زاده هم در این راه افتاده و به دلیل در حاشیه فرهنگی قرار گرفتن، شروع به اتود اولیه در تهیه دایرهالمعارف اجتماعی (بخش اول آن نگاه دیگران به ما و نگاه خودیها به خودمان) کرده است. حاصل این اتود اولیه می شود کتاب خلیقات ما ایرانیان. همین و بس. این کتاب به لحاظ تأسیجویی از رویکرد دایرهالعمارفی، در حد جمعآوری سطحی و سریع و محدود داوریها و قضاوتهای رسمی دیگران و خودیها (آن هم بخشی از آنها) در مورد خلقیات ایرانیان است. به نظر میآید خلقیات ما ایرانیان در حد یک نوشتار روزنامهای است و ارزش کتاب شدن هم نداشته است. نمیدانم منطق صاحبان مجلۀ مسایل ایران چه بوده است که مقالهای طولانی و روزنامهای را به صورت کتاب چاپ کردهاند. من این متن را در حد یک کتاب نمیدانم. کتاب نه بر اساس سؤالی بنیادین شروع شده و نه پاسخ دقیقی به سؤال پنهانی که در نزد مؤلف بوده است، در آن دیده میشود. در مقابل ادعای فوق، گفته میشود کتاب دغدغۀ فهم و درک علمی در مورد خلقیات ایرانیان را دارد. این ادعا در حد یک گزارۀ سیاسی و روزنامهای باقی مانده است و کمترین شاهدی برای اثبات آن وجود ندارد. مؤلف در این اثر از حد یک ادعای عمومی گذر نکرده و صرفاً داعیههای طرح شده به واسطۀ دیگران را تکرار کرده است. بدین لحاظ، بیش از اینکه به فهم علل و زمینهها و شرایط ظهور تلقی خاص در مورد ایرانیان برسد، به بیان زوایای متعدد فرهنگ ایرانی اقدام کرده است. این زوایا را بیشتر از نگاه دیگران جستجو کرده است، نه اینکه صحت و سقم آنها را بازگو کند. او بیشتر در نقش راوی و ناقل داعیهها ظاهر میشود تا منتقد و تجزیه و تحلیل کنندۀ آنها. و این همان فرض و داعیۀ شرقشناسانهای است که جمال‌زاده آن را با مستندات متعدّد بازگو کرده است. عنوان کتاب بیش از اینکه بیانکنندۀ نگاه تحلیلی باشد، نشان از قضاوت فرهنگی در مورد ایرانیان است. عنوان کتاب «خلقیات ما ایرانیان» است اما به شناخت ابعاد و زمینهها یا علل شکلگیری بدفهمی در مورد خلقیات ایرانیان نمیپردازد. به همین دلیل هم هست که میشود این کتاب را زمینه و اساس نگارش بسیاری از کتابهایی دانست که با رویکرد سیاسی و ایدئولوژیک نسبت به ایران نگارش یافته است. به عبارت دیگر، ما بعد از این کتاب با ظهور جریانی اندیشهای روبرو هستیم که باید آن را «جمال‌زادهایها» نامید. جمال‌زادهایها راوی قضاوتها و داوریهای غلط و درست در مورد فرهنگ و اخلاق و مردم ایران هستند. بدون اینکه طرح مسئلهای داشته باشند و بدون اینکه جهت تاریخی و نظری و فرهنگی خاصی را پیگیری کرده باشند، با سنخ شناسی آن هم با ارجاع و تکیه بر افراد یا گروهها تا جریانهای فکری و اندیشهای، از اخلاق و خلقیات ایرانی سخن گفتهاند. به همین دلیل است که کار جمال‌زاده اصلاً با هیچ کار تتبّعی در حوزۀ مطالعات تاریخی و ایرانشناسانه همطراز نیست. این اثر، کاری سطحی است. به لحاظ روشی دارای اشکالات بسیاری است. نمیتوان این اثر را به عنوان اثری تاریخی قلمداد کرد، زیرا بدون هیچ دقّتی اطلاعات و دادهها را نقل کرده است. هم چنین مؤلف در این اثر بدون توجه به منابع و اسناد به ذکر اطلاعات اقدام کرده است. این اثر در سطح آثار مردمشناسی یا جامعهشناسی توصیفی هم نیست. زیرا از دقّت مفهومی بهدور می باشد و همچنین با کمترین توجه و عنایتی به شرایط اجتماعی و فرهنگی، به ذکر اقوال افراد اقدام کرده است. این اثر، متن ادبی هم نیست زیرا مشخصات متن ادبی را به لحاظ ظرافتهای ادبی و رعایت اصول و قواعد نگارشی ندارد و در عین حال بازگو کنندۀ بخشهای ادبی به لحاظ تاریخی در مورد فرهنگ و اخلاق ایرانی هم نیست. در نتیجه بهتر است اثر را در حد یک گزارش سادۀ رسانهای برای مخاطب با تکلیف؛ کسانی که با کلیشههایی معین در مورد ایران زیست میکنند، قلمداد کرد و اجاز داد تا آنها با ارجاع به این متن به جمعآوری مجموعهای از اتهامات و توهّمات در مورد جامعه و فرهنگ ایرانی اقدام کنند. برای فهم مطلب مورد نظرم، بهتر است نگاهی به نقشی که مقالههای طولانی بزرگان اندیشه در دیگر جهانها در تحوّل اندیشه داشتهاند بیندازیم. در دورۀ رنسانس و بعد از آن میتوان به نقش کتاب خیلی ساده و معمولی و جمعآوری شدهای تحت عنوان نامههای ایرانی مونتسکیو و در دورۀ جدید به نقش مقالۀ طولانی توماس کوهن تحت عنوان ساختار انقلابهای علمی بیندازیم. هر دوی این مقالهها و نوشتههای طولانی به کتاب تبدیل شدهاند. به دلیل پرخواننده بودنشان و البته مسئله‌محور بودنشان هر یک به گونهای متفاوت در تحوّلآفرینی اندیشه و نظام اجتماعی و سیاسی نقش عمدهای داشتهاند. جهان اجتماعی بعد از انتشار این دو مقالۀ بلند در قالب کتاب، بسیار متفاوت از جهان اندیشه قبل از آن میباشد. این اتفاق در مورد مقالۀ طولانی فارابی نیز صادق است. فارابی طی مسافرت از حلب، مقاله مطوّلی تحت عنوان آراء اهل مدینۀ فاضله مینویسد. این مقالۀ طولانی توانسته است بعد از او در شکل دهی به تفکر اجتماعی جهان اسلام نقش عمدهای بازی کند. این کتاب هم مسئله‌محور است و داعیۀ فهم جهان را به گونهای دیگر دارد. با توجه به این سه مورد، این سؤال مطرح است که «آیا مقاله طولانی جمال‌زاده که در کتابی تحت عنوان خلقیات ما ایرانیان به چاپ رسیده است توانسته است نقشی نزدیک یا شبیه به مقالههای فارابی، مونتسکیو، و کوهن در دورۀ خودش بازی کند؟». شواهد نشان از بداثری این مقالۀ طولانی در شناخت و تفسیر فرهنگ و جامعه و اخلاقیات ایرانیان داشته است. اتفاقاً مدافعان و تابعان جمال‌زاده با طی مسیری که او شروع کرده بود، بیراهههای جدیدی در فرهنگ و جامعه و اندیشۀ ایرانی ایجاد کردند. آنها مانند جمال‌زاده به جای فهم منطق فرهنگی ایرانیان، و درک علل و شرایط تحوّل فرهنگی و نتایج آن، به ارائه مجموعهای از تفاسیر ناروا در مورد ایران و ایرانیان اقدام کردند و مردم ایران را «نخبهکش»، «استعمار زده»، «استبداد زده»، «جاهل»، «غیر مدنی»، «شاه دوست»، و «گذشتهگرا» قلمداد کردند. این گروه از منتقدان و شارحان اجتماعی، استبداد و استعمار و ظلم و بی عدالتی و جهل و تحجّر را حقّ مردم ایران دانسته و در مقابل به تمجید تجدّد و مدنیت غربی اقدام کردند. آنها به جای فهم علل شرایط پیش آمده برای ایرانیان، به جای فهم علل بداخلاقی مردم ایران، به جای میل به گذشته تا آینده، به تحقیر فرهنگی مردم ایران اقدام کردند. این نتیجۀ عمدهای است که از خواندنهای مکرر بی دلیل از مقالۀ طولانی جمال‌زاده که نه سؤال در آن هست و نه پاسخی به سؤال مستتری در ذهن و زندگی جمال‌زاده، برای ایرانیان باقی مانده است. خویشکاوی ایرانیان در تاریخ ایران نصراله پورمحمدی املشی [2] خویشکاوی در تاریخ ایران در واقع نقد عملکرد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره از منظر کنشگرانی است که در شکل دادن شاکلۀ نظام اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یک کشور نقش داشتند و ارزیابی خلق و خوی نسبتاً پایداری است که در یک ملّت دیده میشود. توجه به علّت ظهور، چگونگی و چرایی آن همواره از موضوعاتی بوده است که در حوزههای مختلف علوم انسانی میتواند مورد مطالعه قرار گیرد. ایران با دارا بودن بیش از دو هزار سال تاریخ مکتوب و برخورداری از پشتوانههای میراث فکری در قالب متون مختلف دینی، سیاسی، فرهنگی دور از انتظار نخواهد بود که از جنبههای گوناگون در ادوار مختلف نگاهی به خویشتن و عملکرد خویش داشته باشد. اگر پژوهش مستقلی تا زمان خلقیات ما ایرانیان صورت نگرفته است به این معنا نیست که ایرانیان هرگز به خصلتها و خلق و خوی خویش توجه نداشتهاند. بررسی تاریخی نشان میدهد از نظر نوع و میزان مطالب بیان شده، خویش کاوی ایرانیان بعد از اسلام را به دو دوره میتوان تقسیم نمود؛ یکی از آغاز ورود اسلام به ایران تا جنگهای ایران و روس و دیگری از جنگهای ایران و روس تا کنون. اگر چه بعد از شکست ایران در جنگهای ایران و روس، آثار ارزشمندی در این زمینه به نگارش در آمده است ولی چون یکی از اهداف این مقاله بررسی خویشکاوی ایرانیان قبل از جنگهای ایران و روس نیز هست ضروری میدانم تا به خویشکاوی اندیشمندان و اندیشهورزان ایرانی بعد از اسلام بپردازم. از منظر گونهشناسی، چهار نوع منابع تاریخی در این مطالعه مورد توجه هستند: - متون جغرافیایی (مسالک الممالکها و البلدانها) - متون تاریخنگارانه - سیاستنامه و اندرزنامهها - متون ادبی (نظم و نثر) اگر چه سیاست در تاریخ ایران نقش اول را ایفا نموده است و سیاستنامهها باید نقش کلیدی در این زمینه داشته باشند اما به دلیل اینکه در متون جغرافیایی، گزارش‌های خویشکاوی با صراحت بیشتری بیان شدهاند. لذا در ابتدا به مطالعۀ خویشکاوی ایرانیان در متون جغرافیایی توجه شده است. ضمن اینکه باید توجه داشت مصادیق و موارد این خویشکاوی به الگوهایی ارتباط پیدا میکند که در جهانهای متفاوت مورد توجه ایران و ایرانی بوده است. بدون تردید اولین الگو بعد از اسلام نوع دین و مذهب بوده که در قالب الگوی امّت اسلام دیده شده است و به دنبال آن میتوان به خصیصه‌های فردی و اجتماعی مانندِ راستی، درستی، پشتکار، وفا و غیره توجه داشت تا اینکه بعد از آشنایی ایرانیان با تمدن غربی به خلاقیت، توسعه و پیشرفت منتهی میگردد. محمود سریعالقلم خلفِ صاحباقتدارِ محمدعلی جمال‌زاده آرمین امیر[3] محمود سریع القلم دکترای روابط بین الملل از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و استادتمام دانشکدۀ علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی است. وی از اوایل دهۀ 1370 گمانهزنیهایی دربارۀ نظریۀ فرهنگ و شخصیت آغاز کرد. هرچند مجموع متون سریعالقلم دچار پراکندگی در موضوع علّت غالب عدم توسعۀ ایران و تقدم اقتصاد یا فرهنگ در آغاز روند توسعۀ حقیقی است؛ اما رویۀ پررنگتر آثار او عامل اصلی توسعه‌نیافتگی ایران را فرهنگ ایرانی میداند که بارزترین شکل آن را بایستی در ویژگیهای شخصیتی ایرانیان جستجو کرد. بر همین اساس هم میتوان او را احیاء کنندۀ نظریۀ فرهنگ و شخصیتی دانست که جمال‌زاده در خلقیات ما ایرانیان بدین شکل بیان کرده بود: «... اگر درست دقیق شویم و با صداقت و مصلحتبینی واقعی قضیه را در ترازوی سنجش بگذاریم و به قول مولوی با دیدۀ علّتشکاف و با نظرِ سبب سوراخ کُن در اسباب و علل عقبماندگی خودمان بیندیشیم قطعاً به این نتیجۀ معقول و منطقی خواهیم رسید که همین معایب و نقایص اخلاقی است ... که مانند تخته‌سنگ‌های زمخت و خارهای مغیلان پرآزار و پُرزیان قدم به قدم در طول مسیر و جادۀ ما راه ترقّی و سیادت و رستگاری را بر ما دشوار ساخته است و رویهم‌رفته علّت‌العلل این که ما ایرانیان با آن همه گذشتههای تاریخی نتوانستهایم شانه به شانه و همرکاب ملتهای نوخاسته جلو برویم و همچنان که دارای صفات و مواهب معنوی و درونی تمدن هستیم از نعمات مادی و ظاهری آن نیز برخوردار باشیم همین معایب اخلاقی و امراض روانی ما بوده است و امروز هم اگر بخواهیم آرزوی قلبی خود را عملی بسازیم و در طریق ترقی و رفاه و عافیت قدمهای مؤثری برداریم قبل از همه چیز باید به دفع و رفع این موانع سهمناک بپردازیم ...». علاوه بر این شواهد، سریعالقلم در مقدمۀ کتاب فرهنگ سیاسی ایرانیان ابراز تمایل میکند که پژوهش او ادامۀ کاری باشد که جمال‌زاده در خلقیات ما ایرانیان آغاز کرده بود. بنابر یافتههای سریعالقلم، کیفیت ویژگیهای شخصیتی ایرانیان به گونهای بوده و هست که روند توسعه را کند و گاه متوقف میکنند. از جمله این ویژگیها، که به اعتقاد وی در غالب طول تاریخ ما حضور داشتهاند عبارتند از استفادۀ کم از تدبیر و عقلانیت، زندگی کردن با غریزه و مشتقات آن، عدم یادگیری از تجربیات دیگران، ناتوانی در تأسیس سیستم، فقدان اجماع، فردگرایی منفی، جلوگیری از رشد دیگری، تضعیف دیگران، خصوصیات عشیرهای، بیاعتمادی، ضعف در پیگیری اهداف جمعی، آشنا نبودن با قواعد رقابت، تمایل به آزار و تحقیر و تخریب دیگران، فرهنگ عمومی غیرعقلایی و غیره. برای غلبه بر عدم توفیق در فرایند توسعهیافتگی، نقطۀ آغاز نیز تغییر ویژگیهای شخصیتی ما است که سریعالقلم در نقش یک روشنفکر در قالب ویژگیهای سیگانه درصدد بسط آنها است. در این که ملّتی با این ویژگیها دچار عدم امکان یا کندی بسیار در توسعه میشود کمتر میتوان تشکیک کرد. اما آیا ایرانیها واقعاً واجد ویژگیهایی که سریعالقلم برمیشمارد هستند؟ برای پاسخ به سؤال اخیر به سراغ سه کتاب اصلی ایشان در این حوزه- فرهنگ سیاسی ایران، اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار، عقلانیت و آیندۀ توسعهیافتگی ایران- میرویم تا ببینیم نویسنده بر اساس کدام روشها و مستندات ویژگیهای ذکر شده و بسیاری ویژگیهای دیگر را به ایرانیان نسبت داده است. آیا حاجی بابای جیمز موریه معرّف شخصیت ملی ایرانیان است؟ محمدرضا جوادی یگانه[4] از سال 1824 که جیمز موریه، منشی و کاردار انگلیس در ایران، کتاب حاجی بابای اصفهانی را نوشت، حاجی بابا به عنوان نمایندۀ شخصیت ایرانی شناخته شد. سیّاحانی که پس از آن به ایران آمدند، در همه جا نشان از حاجی بابا یافتند (برای نمونه دو بُد، فرد ریچاردز، سکویل-وست)، همچنین برخی دیگر (از جمله گوبینو در داستانهای آسیایی) تلاش کردند تا داستانی مانند حاجی بابا بنویسند. نگاهی به محتویات کتاب موریه نشان میدهد که این شخصیت مرکزی (و آنچه در پیرامون او رخ میدهد) تماماً نشان دهندۀ جهالت و شرارت حاجی بابا است و نگاه موریه به ایرانیان، در میان تمام سیّاحان و کارگزارانی که به ایران سفر کردهاند، یکی از منفیترین نگاهها است و جز معدودی صاحب منصب روس، دیگر نمیتوان نظیری برای آن یافت. اما این داستان سراپا نقد (و حتّی توهین) به ایران و ایرانی، از همان ابتدای انتشار نزد ایرانیان با استقبال زیاد روبرو شد، تا آنجا که برخی موریه را فقط یک مترجم دانستند که نوشتۀ یک ایرانی را به نام خود منتشر کرده است. و مهمتر اینکه ایرانیان در دورههای بعد که به نقد خویش و بررسی شخصیت و خلقیات ایرانی پرداختند، این کتاب را به عنوان یک متن مهم پذیرفتند و آن را به عنوان توهین تلقی نکردند. صاحبنظران ایرانی، مانند یک کتاب ادبی برجسته، انواع تحقیقات را دربارۀ اینکه اولین مترجم کتاب کیست انجام دادند و انواع صنایع ادبی بکار رفته در آن را بررسی کردند. و جالب اینکه حاجی بابا توسط ادیبان برجستهای چون جمال‌زاده و مدرّس صادقی تصحیح شده است. وجود جمال‌زاده در میان مصحّحین از این نظر اهمیت دارد که وی نویسندۀ یکی از مهمترین متون خودانتقادی ایرانیان است. چرا ایرانیان، از این کتاب توهین آمیز نرنجیدهاند و آن را به خود نگرفتهاند؟ نظر ما این است که این کتاب، از نظر جامعۀ ایران، نقد جامعۀ ایران نیست بلکه نقد سیاسیون و حاکمان جامعۀ ایران است و لذا بجای رنجش از آن، از آن استقبال هم کردهاند. از این رو، میتوان حاجی بابا را نماد درخشان کارگزاران دولت ایران در دورۀ قاجاریه (به ویژه میرزا ابوالحسن خان شیرازی، ملقب به ایلچی) دانست. در سطح دیگری، میتوان این کتاب را معرّف رفتارهای همۀ ایرانیان در حوزههای اقتصادی و سیاسی، یا گزلشافتی دانست. ایلچی، اولین وزیر خارجۀ ایران، گنجینهای از انواع مفاسد بوده و سی و پنج سال از انگلستان رشوه میگرفته است. معاشرت مداوم موریه با ایلچی در سفر از ایران به انگلستان، اقامت در انگلستان و بازگشت به ایران از طریق ینگه دنیا و هند، تصویری جاندار از سیاسیون ایرانی در موریه ایجاد کرده است. مشابه این تصویر را هم صادق هدایت در حاجی آقا زنده کرده است با نامی بسیار شبیه به حاجی بابا. حاجی بابای موریه و حاجی آقای هدایت، ترکیب سیاستمدار-تاجری است که در هر دو، دستش آلوده است؛ و این صنف است که مورد طعن جامعۀ ایرانی بوده است. در این مقاله، تلاش میشود تا این دو فرضیه (بویژه فرضیۀ اول) با توجه به متن دو سفرنامۀ جیمز موریه به ایران (1812 و 1819)، و دو داستان حاجی بابای اصفهانی (1824) و حاجی بابا در لندن (1828) نوشتۀ موریه، و با مقایسه با دو سفرنامهای که میرزا ابوالحسن خان ایلچی از سفر به انگلیس و روسیه (حیرت نامه، 1224 قمری؛ دلیل السفراء، 1228 قمری) نوشته است، بررسی شود. تأمل در چند شاخص در مطالعات جهانی مربوط به صفات ملّتها مقصود فراستخواه[5] برنامۀ پژوهشی در باب خلقیات ایرانی، فارغ از ارزش نظری میتواند دلالتهایی نیز برای کنشگران و مصلحان داشته باشد؛ در سیاست اجتماعی، حکمرانی خوب، فعالیتهای مدنی، سازمانهای مردم نهاد، تعلیم و تربیت، مدیریت، آینده نگاری، پویشهای جمعی و غیره. یک مشکل جدی در این برنامۀ پژوهشی، شاخصها وسنجههایی است که برای بررسی نیاز داریم. در مطالعات جهانی، نمایهها و نشانگرهای مختلفی برای پژوهش در فرهنگها و جوامع به کار رفته است. بحث حاضر میکوشد سه نمونه از این مطالعات را با تأکید بر مورد ایران مرور و تأمل بکند. الف. تیپولوژی هافستید گيرت هافستيد از جمله نظريهپردازاني است كه فعاليت‌هاي خود را دربارۀ تحليل اطلاعات مربوط به تفاوتهاي فرهنگي در سطح بينالمللي از اواخر دهۀ 60 و اوايل دهة 70 سدۀ بيستم ميلادي آغاز كرد. براساس اطلاعاتي كه از صد هزار نفر در چهل كشور جهان گردآوري و تحليل كرد و نيز مطالعات اضافي بعدي (در زمينة كاركنان و مديران چيني) هافستيد پنج شاخص براي تفاوتهاي فرهنگي تعريف كرد. بعدها شاخص ششمی نیز افزوده شد. یک: شاخص فاصله قدرت (PDI)، دو: شاخص فردگرايي (IDI). سه: شاخص فرهنگ مردانگی (MAS)، چهار: شاخص اجتناب از نااطميناني و عدم قطعيت (UAI)، پنج: شاخص جهت‌گيري دراز مدت (LTO)، شش: شاخص سختگیری در مقابل سهلگیری (IVR). ب. تیپولوژی شوارتز شوارتز تفاوتهای فرهنگی را در سه محور پیوستاری مقایسه کرده است. محور اول: خودگردانی فردی (عقلانی یا عاطفی)/ادغامگرایی فردی، محور دوم: میل به برابری/سلسله مراتب، محور سوم: همنوایی و هماهنگی/برتری و خودبیانگری. وی از این طریق هفت خصوصیت فرهنگی را به مقایسه می نهد. ت. مطالعۀ گلوب هاوس و همکاران رابطۀ خصوصیتهای رهبران سازمانی 62 کشور با فرهنگ آن کشورها را بررسی کردهاند با عنوان اثربخشی رفتار رهبری و سازمان در جهان. فرهنگ در این مطالعه معادل ارزشها، انگیزهها و باورهای مشترک و معانی و نمادها و خاطرات و هویت جمعی در یک سازمان و یا جامعه تلقّی شده است. در نُه مؤلفه که برخی مشابه یا نزدیک به شاخصهای هافستید است به علاوۀ نشانگرهای تازهای مانند جهتگیری معطوف به عملکرد، اظهار و جرأت، جهت گیری معطوف به انسانیت و جمعگرایی نهادی یا درون گروهی؛ جاویدان ودستمالچیان، از همکاران پروژۀ گلوب، پژوهشی میدانی و با استفاده از پیمایش در ایران انجام دادهاند. در کنار این مطالعات، پژوهشگران و نویسندگان ایرانی نیز مشخصههای ملّت خویش را سنجیده و توصیف کردهاند. پس از شرح پژوهشها و شاخصهای یاد شده، شیوۀ خویشکاوی ایرانیان را با این مطالعات نمونهای به مقایسه گذاشته و تفاوتها را نمایان میکنیم. در واقع آنچه مطمح نظر ما است فاصلۀ خویشکاوی ایرانیان با این پژوهشهای روشمند و قاعده مند است. نگاهی انتقادی به برخی آثار پیرامون خویشکاوی ایرانیان از منظر روانپژوهی سید حسین مجتهدی[6] پاسخ به پرسش«من کیستم؟»، در طول تاریخ بشر یکی از بنیادیترین چالشهای ذهنی و روانی انسان بوده است. در تاریخ معاصر یکی از اصلیترین حوزههایی که به این مسئله میپردازد، حوزههای در پیوند با روانپژوهی است. ازآن جایی که «من» در پیوند با «دیگری» و «دیگریها» لایههای معنایی عمیقتری مییابد، روانپژوهی در سطوح فردی و اجتماعی به این مسأله میپردازد. از این روی در غرب، پژوهشگران و نظریهپردازان حوزههای جامعهشناسی، روانشناسی و روانشناسی اجتماعی، دههها است که پیرامون مفاهیمی چون منش ملّی، ویژگیهای قومی، روح ملّتها، اخلاق ملّی و نظایر آن، یک ملّت را به عنوان واحدی مستقل از جهت منشها و ویژگیهای روانشناختی و رفتاری مورد بررسی قرارداده، شخصیتی جمعی را برای آن ملّت فراتر از تفاوتها در سطوح فردی متصور میگردد، که منش و خلق و خوی و صفات جمعی آنان را توصیف میکند و بر پایۀ آن تحوّلهای اجتماعی و تاریخی و سیاسی در آن مرز و بوم تحلیل میگردند، و مطالعه و بررسی در مورد آنها صورت میگیرد. نکتۀ مهم آن است که در غرب حتی اگر این پژوهشها به صورتبندی نظریههای متقابل انجامیده است، اما به هر حال بستر آن، بستر کاری علمی و روشمند در چهارچوبهای نظری بوده است. در ایران ولی مسأله به گونهای دیگر بوده است. طیفی از شناخته شده ترین آثار در این زمینه توسط افراد غیر متخصص در حوزههای علمی یاد شده نگاشته شده است. باید در این جا به این نکته نیز اشاره کرد که یک رکن اساسی چنین پژوهشهایی، نگاه دیگری است. از گزنفون (قرن 4 پیش از میلاد) که در فصل پایانی کوروشنامه در مورد برداشتاش از خلق و خوی ایرانیان سخن گفته تا دوران معاصر که بسیاری از سیّاحان برداشتهای خود را نگاشتهاند و یا پژوهشگرانی که از بیرون به این مسأله پرداختهاند، منابعی در دست است که شایستۀ تحلیل محتوا با نگاهی غیرگزینشی است. در آثار موجود اگر هم اشارهای شده است، بیشتر گزینشی است، تا پژوهشی شامل همۀ نگاههای موجود. پرداختن به بررسی، تحلیل و نقد این آثار با توجه به تعدّد و تنوعشان، خود میتواند موضوع یک رشته از پژوهشها باشد اما در این گفتار کوشیده میشود از منظر روانپژوهی فردی و اجتماعی، نگاهی تبیینی - انتقادی به آثاری که توسط غیرمتخصصان در حوزههای روان - جامعه پژوهی انتشار یافته و مورد اقبال بوده است، افکنده شود و برخی نکتهها عنوان گردد از جمله: 1. نقد روشهای استنتاج در چنین آثاری از منظر روانشناسی و نیز روششناسی علمی مطرح گردد. 2. به نقش مؤلفههای میانفرهنگی و اهمیت آنها در روانشناسی بین فرهنگی جهت مطالعههای تطبیقی اشاره شود. 3. تمایز و تعامل مسایل فرهنگ زدوده و فرهنگ بسته در چنین پژوهشهایی مورد بحث قرار گیرد. 4. به کاستیهای نظری تحلیلها و مسألۀ روایی محتوایی آنها پرداخته شود. 5. چند عاملی ندیدن مسأله و تکمحوری بودن این نگاهها اجمالاً مورد بررسی قرار گیرد. 6. به کاستی غیاب نگاههای روان – زبان - تاریخ پژوهانه اشاره شود. برخی فرضیه های روانشناختی پیرامون علل اقبال جامعه به برخی از این آثار مورد تحلیل قرار گیرد. [1]. استادتمام جامعه شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران. ایمیل: azadarmaki@gmail.com [2]. دانشیار تاریخ دانشگاه بینالمللی امام خمینی قزوین. ایمیل: poor_amlashi@yahoo.com [3]. دکترای جامعه شناسی نظری و فرهنگی. پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات. amir.sociologist@yahoo.com [4]. دانشیار جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران. myeganeh@ut.ac.ir [5]. دانشیار برنامه ریزی توسعه/آموزش عالی. مؤسسۀ پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی. m_farasatkhah@yahoo.com [6]. دکترای روانشناسی از دانشگاه هامبورگ، مدرس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی. shm1675@gmail.com
بیشترازدواج با همجنس
ازدواج هم‌جنس‌ها [1] تعریف ازدواج را زیر سؤال برده است. محافظه‌کاران به‌دلایل اخلاقی با این نوع ازدواج مخالف‌اند و مدعی‌اند این ازدواج ساختار این نهاد غربی را تهدید میکند. ...
بیشترزندانها و دارودسته‌ها
زندان‌ها و دارودسته‌ها[1]بیشتر افراد محبوس، در چندین ویژگی اساسی، ازجمله سوابق بزهکاری و جنایی، فقر، سوءمصرف مواد و عدم تحصیلات با هم اشتراک دارند؛ اما تنوع آنها در زندان‌ها ...
بیشترهمگونشدن چندپاره
همگون‌سازی چندپاره[1]، به‌عنوان چشم‌انداز فرهنگی میان‌دامنه در اوایل 1990، با انتشار مقالۀ «نسل دوم جدید»[2]، اثر الخاندرو پورتس[3] و مین زو[4]، در نشریۀ سالانۀ دانش‌سرای علوم سیاسی و اجتماعی ...
بیشترمعرفي كتاب «پژوهشنامه اخلاق و فناوری اطلاعات»
معرفي كتاب «پژوهشنامه اخلاق و فناوری اطلاعات» ◄پژوهش و نگارش: محسن جوادی ◄ويراستار ادبي: مریم پاک‌رو ◄تعداد صفحه: 168 ◄سال انتشار: 1386 ◄نوبت چاپ: اول ◄شمارگان: 200 ◄ناشر : پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات کتاب حاضر نتیجه پژوهشی است در موضوع «پژوهشنامه اخلاق و فناوری اطلاعات» که به کوشش محسن جوادی انجام شده است. هدف در این پژوهش، بررسی وضعیت اخلاقی عمل در دنیایی است که به مدد سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای رایانه و فضای مجازی، قدرت پردازش اطلاعات و تدارک ارتباطات آدمی به نحو فزاینده‌ای رشد یافته است. علاوه بر تعیین هنجارهای اخلاقی، عمل در چنین فضایی، بررسی آثار این وضعیت در زندگی انسان به ویژه آثار اخلاقی آن نیز مورد بحث قرار گرفته است. این پژوهش شامل مجموعه مقاله‌هایی است که در موضوع‌های: تاریخچه اخلاق رایانه، موضوع و مسائل اخلاق رایانه، اخلاقیات و انتخاب اخلاقی در فضای سایبر، آیین‌نامه اخلاق حرفه فناوری اطلاعات، حریم خصوصی و فناوری‌اطلاعات، فناوری اطلاعات و اخلاق، فضای سایبر و چالشهای اخلاقی آن، مالکیت معنوی در گستره‌ای بینالمللی و ... ( به عنوان سرفصل‌های این پژوهش) توسط جمعی از پژوهشگران تدوین شده است. در پایان، پژوهشگر پیش‌نویس سند اخلاق و فناوری اطلاعات را ارائه کرده است. براي دريافت متن كامل كتاب اينجا را كليك كنيد.
بیشترازدواج میان‌گروهی
ازدواج میان‌گروهی[1] ازدواجی است میان افرادی از نژادها و قومیت‌های مختلف و از این‌رو هم میان‌نژادی و هم میان‌قومی است. ازدواج میان یک سپیدپوست و یک سیاه‌پوست ازدواجی میان‌نژادی است، ...
بیشترزندانها و خصوصی‌سازی
اصطلاح «خصوصی‌سازی زندان[1] »، معمولاً به سیاست واگذاری مدیریت و ادارۀ زندان‌ها و بازداشتگاه‌ها به شرکت‌های خصوصی و انتفاعی اشاره دارد. خصوصی‌سازی زندان، یک موضوع سیاست عمومی بحث‌انگیز است، همراه ...
بیشترهمگونسازی
همگون‌سازی[1] به‌عنوان مفهومی مهم در مطالعه فرایندهای انطباق گروههای مهاجر با جامعه میزبان بار دیگر رواج پیدا کرده است. این تحول در ایالات متحده مشهود است، اما تا اندازه‌ای ...
بیشتراستانداردهای تحصیلی
امروزه وضع استانداردهای تحصیلی[1] بالا، مؤلفه‌ای کلیدی در دستیابی به برابری آموزشی است. بااین‌حال، استانداردهای تحصیلی را نمیتوان از محیط‌هایی که این استانداردها در آنها وجود دارند -کلاس‌های درس، ...
بیشتر
