باروری
باروری فرایند تولید موالید زنده است. باروری، مهاجرت و مرگ و میر مرگومیر به علت نقشی که در شکلدادن به پویاییها و تغییرات جمعیتی دارند، مفاهیم محوری در رشته جمعیتشناسی هستند. نظریه انتقال جمعیت تلاش میکند جمعیت را زمانی که از نرخهای تولد و مرگ به بالا یا پایین در حرکت است توضیح دهد؛ با این وجود،با وجود این، محققان پی بردهاند که این فرایند پیچیدهتر از آن است که این نظریه نشان میدهد.
درحالیکه روش شمارش موالید میتواند امری ساده باشد، قرارگرفتن در معرض ریسک بارداری امری عام نیست، و سبب پیچیدهشدن مخرج در محاسبات باروی میشود. اگرچه هم مردان (یا حداقل اسپرم) و هم زنان برای تولد یک موجود زنده ضروری هستند، معمولاً اندازهگیری از طریق ربطدادن باروری به یک جنس یعنی زنان سادهسازی شده است. نرخ خام تولد، به عنوان بهعنوان مقیاسی اساسی، تعداد موالید زنده را در هر 1000 نفر زن در سن فرزندآوری (معمولاً 15-49 سالگی) در جمعیت مورد نظر محاسبه میکند. نرخ باروری سن استاندارد و نرخ باروری کل (تی.اف.آر)[3] دو معیاری هستند که مستقیماً برای متغیر سن در باروری محاسبه میشوند. چارچوب تعیینکننده تقریبی تلاش میکند قرارگرفتن زنان در معرض ریسک بارداری را بر حسب چهار عامل محاسبه کند: وضعیت ازدواج/وصلت (قرارگرفتن در معرض مقاربت جنسی)، توانایی لقاح پس از وضع حمل (ناتوانی از باردارشدن مستقیم بعد از وضع حمل، زمانی که تغذیه از سینه کمتر میشود و با بازگشت قاعدگی زنان همراه است)، استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری و سقط جنین (خودبهخودی و عمدی).
سطوح باروری را میتوان به چندین شیوه تعیین کرد. جمعیتهایی که نرخ تولد بالایی دارند، اغلب دارای باروری طبیعی هستند که نشان میدهد که هیچ تلاش آگاهانهای برای کنترل اندازه خانواده صورت نمیگیرد. به لحاظ بهلحاظ نظری، زنان میتوانند در میانه سنین جوانی بچهدار شوند، و تا اواخر دهه 40 سالگی خود هر سال یک فرزند به دنیا بیاورند که به 35 فرزند منجر میشود. با این حال، حتی در جمعیتهای دارای باروری طبیعی، مثل فرقه هاتریت[4] (یاالات متحده/ کانادا) و کونگ[5] (صحرای کالاهاری)، نرخ باروری کل بسیار کمتر از این تعداد بیشینه زیستی بوده است، به ترتیب بین 10 تا 12 و 4.5 تولد. باروری جایگزین زمانی اتفاق میافتد که نرخ باروری کل 2.1 است (یک زن در طول زندگیاش دو بچه دارد، بنابراین جایگزین والدین میشوند؛ یک دهم مرگ و میر مرگومیر کودکان زیر 15 سال را توضیح میدهد). امروزه، تعدادی از کشورها از جمله بسیاری از کشورهای واقع در اروپا و شرق آسیا، دارای نرخ باروری کل زیر باروری جایگزین هستند: بهطور متوسط زنان در طول زندگیشان کمتر از دو کودک دارند.
تحقیقات باروری اغلب بر این موضوعات متمرکز میشوند: (الف) شیوههایی که جمعیتها اندازه خانواده را کنترل میکنند، (ب) دسترسی/نیاز برآورده نشده به وسایل ضدبارداری مدرن، و (ج) درک تغییر سطوح باروری. علاقه به کنترل باروری از طریق روشها روشهای ضدبارداری طبیعی و مدرن و فرایندهایی که اساس تصمیمگیری برای باروری را تشکیل میدهند، انگیزه انجام تعدادی از مطالعات کمی و کیفی در جمعیتهای مختلف است. برای مثال پیمایشهای جهانی باروری[6] (بیش از 60 کشور طی سالهای 1974 تا 1986) و پیمایشهای جمعیتشناسی و سلامت[7] (از اواسط دهه 1980 تاکنون، بیش از هفتاد کشور که در بسیاری از آنها پیمایشهای متعددی انجام شده است)، دادههایی را برای تحقیق درباره برخی از این مسایل مسائل فراهم کرد. درک اثرات پویایی جنسیت و زمینههای اجتماعی مؤثر بر باروری و اثرات فناوریهای نوظهور تولید مثل، برای فهم آینده باروری و عدم باروری محوری هستند.
همچنین نگاه کنید به: سقط جنین؛ ضدبارداری؛ نظریه انتقال جمعیت؛ رشد جمعیت؛ نرخ کل باروری.
منابع برای مطالعه بیشتر:
International Family Planning Perspectives [Journal]. (http://www.guttmacher.org/journals/aboutper.html)
Poston, Dudley L. and Michael Micklin, eds. 2005. Handbook of Population. New York: Springer. Studies in Family Planning [Journal]. (http://www.blackwellpublishing.com/journal.asp?ref=0039-3665&site=1)
[1]. Fertility
[2]. Enid Schatz
[3]. total fertility rate (TFR)
[4]. Hutterites
[5]. Kung
[6]. World Fertility Surveys
[7]. Demographic and Health Surveys