نخستین صورت‌بندی از مفهوم دیگ ذوب[1] را جِی. هکتور سنت جان کروکور[2]، افسری فرانسوی که در مستمره‌نشین نیویورک رحل اقامت افکند، به سال 1782، به‌دست داد. وی نیویورک را همچون دیگ ذوبی از فرهنگ‌های مختلف و اروپایی‌های همگون‌شده را به‌سان محتویات آن دیگ به تصور درآورد. مفهوم دیگ ذوب، بعدها بسط پیدا کرد تا مردمی با نژادها و پیشینه‌های مختلف را در برگیرد، به‌طوری که به یکی از بنیان‌های نظریۀ همگون‌سازی بدل شد. درحالی‌که بسیاری از دانشگاهیان در باب ربط این اصطلاح، چون‌وچرا می‌کنند، مدل دیگ ذوب بینشی ایده‌باورانه از جامعه و هویت امریکایی که مردمی با پیشینه‌های قومی، دینی، سیاسی و اقتصادی مختلف را در قالب مردمی واحد ترکیب می‌کند، به‌دست می‌دهد.

بافت نظری

سراسر سدۀ نوزدهم، رؤسای جمهور و شاعران هم‌صدا، این ایده را تکرار می‌کردند که ایالات متحده جایگاهی بی‌همتا برای همگون‌سازی فرهنگی است، چراکه موج‌های جدیدی از مهاجران، درصدد ریشه دواندن در این کشورند. بااین‌حال، انگارۀ دیداری از همانندشدن خارجی‌ها از رهگذر نمایش محبوب ایزریال زانگویل[3]، دیگ ذوب که در سال 1908 اجرا شد و در آن همگون‌شدن مهاجران اروپایی، حتی «نژادهای سیاه و زرد»، در فرهنگ جهانی امریکایی گرامی داشته شد، به صف مقدم فرهنگ عمومی آمد. وقتی نماد دیداری دیگ ذوب تثبیت شد، در خدمت مشروعیت‌بخشیدن به دو ایدئولوژی امریکایی، یعنی فرصت‌های برابر و استقلال از کشورهای اروپایی درآمد، چراکه مهاجران می‌توانستند با یادگیری زبان انگلیسی و تطبیق با هنجارهای امریکایی، خود را امریکایی معرفی کنند.

پایۀ نظری آغازین دیگ ذوب، بر نظریۀ همگون‌سازی مکتب شیکاگو در دهة 1910 استوار است. بوم‌شناس انسانی، رابرت پارک[4]، خطوط کلی نوعی «چرخۀ مناسبات نژادی» را ترسیم کرد که در آن، گروه‌های مهاجر جدید در قبال فرهنگ میزبان، موضعی انطباقی اتخاذ می‌کنند و به منظور بهره‌مندی از امکان تعامل اقتصادی موفق از عرف‌ها و هنجارهای جامعۀ میزبان پیروی می‌کنند. پارک و دیگران، بر این باور بودند که این سازش فرهنگی، طی چند نسل، به‌تدریج به همانندی در زبان، اندیشه و باور می‌انجامد.

حتی روایت‌های معاصر از همگون‌سازی، ایده دیگ ذوب را پیش‌درآمد ایدۀ همگون‌خواهانۀ درآمیختن مهاجران -«مسیری» پیچیده و چندبُعدی، با این همه «مستقیم» از انطباق مهاجران با جامعۀ ایالات متحده- تفسیر کردند. میلتون گوردون[5]، به سال 1964، در روایت کلاسیک خود از نظریه همگون‌سازی، نه تنها هفت مرحلۀ مختلف از همگون‌سازی (فرهنگی، ساختاری، هویتی و غیره) را شناسایی کرد، بلکه ایدۀ «دیگ ذوب سه‌گانه»[6] (کاتولیک، یهودی و پروتستان) را نیز تقویت کرد، ایده‌ای که در اصل، از آن روبی جو کندی[7] بود که به سال 1944، در مطالعه‌اش دربارۀ ازدواج برون‌گروهی در نیوهیون کنتیکت، آن‌را مطرح کرد. گوردون اظهار داشت که مهاجرانی که ریشۀ پروتستانی مشترک دارند، مسیر مستقیم انطباق با هستۀ آنگلوساکسونی و پروتستانی جامعۀ ایالات را دنبال کردند و کاتولیک‌ها و یهودیان، مسیر همگن‌شدن را پیگرفتند و درنتیجه، دیگ ذوب را با رشتۀ پیوندی از ارزش‌های دینی که سایرین نیز سرانجام بدان ملحق شدند، مرتبط ساخت. افزون‌براین، گوردون استدلال کرد که تبعیض نژادی از مشارکت معنادار سیاه‌پوستان، آسیایی‌ها، مکزیکی‌تبارها و برخی از پورتوریکویی‌ها در یکی از دو اجتماع سپیدپوستان پروتستان و یا سپیدپوستان کاتولیک، جلوگیری می‌کند. نظرات او روشن ساخت که شرایط اجتماعی ساختاری از به‌وجود آمدن یک دیگ ذوب همگن جلوگیری کرده و در عوض، دیگ‌های ذوب متعددی وجود دارد و برخی از گروه‌ها به هیچ‌یک از آن‌ها تعلق ندارند.

چون‌وچرا دربارۀ اصطلاح دیگ ذوب

نیتان گلیزر[8] و دنیل پی موینهن[9]، معاصران گوردون، در کار تأثیرگذارشان، «فراسوی دیگ ذوب»[10] که در سال 1963 آن‌را نوشتند، جنبه‌های مشکل‌آفرین ایدۀ دیگ ذوب را بیشتر توضیح دادند. آن‌ها نشان دادند که پیشینه‌های قومی و هویتی، چه‌بسا در برابر «ذوب‌شدن» مقاومت ایجاد کنند و در ساختاربندی درآمیختن‌های مهاجران، نقشی محوری داشت باشند. چند سال بعد، این نویسندگان در ویرایش سال 1970 این کتاب، تصدیق کردند که تنها قومیت نیست که در ساختاربندی به زندگی و تضاد در شهر نقش ایفا می‌کند، بلکه منافع اقتصادی و نژادپرستی نیز در فهم الگوهای اجتماعی اهمیت کمتری ندارند.

جان کلام گلیزر و موینهان، به بهترین شکل در این جمله آمده است: «نکتۀ مهم در مورد دیگ ذوب این است که ذوب‌شدنی رخ نداده است.» چهار دهه پس از انتشار این کتاب، به‌نظر می‌رسید دانشورانه‌ترین شواهد، این نتیجه‌گیری را تأیید می‌کنند. دانشواران نشان داده‌اند که اخلاف مهاجران در شهرهای اصلی ایالات متحده، نه به‌طور کامل ذوب می‌شوند و نه تمام فرهنگ نسل پیش را بازتولید می‌کنند. در عوض، آن‌ها برخی از عناصری گزینشی از جامعۀ ایالات متحده را اخذ می‌کنند و هم‌زمان خاص‌بودگی‌ها و ریشه‌های فرهنگی شان را گرامی می دارند و به روش خود امریکایی می‌شوند.

نژاد، انگاره‌ای را که جامعۀ امریکایی را به شکل دیگ ذوب به تصویر می‌کشد، به چالش می‌‌اندازد. برای بسیاری از مهاجران، انطباق و همگون‌شدن، همچنان با مانع نژادپرستی برخورد می‌کند، مانعی که خود را در قالب انواع نابرابری‌ها، مانند جداسازی سکونتگاهی و دسترسی نابرابر به فرصت‌های اقتصادی و آموزش، نشان می‌دهد. تشبیهی محبوب‌تر از دیگ ذوب، دادن عنوان «کاسۀ سالاد» به امریکای مدرن است، کاسه‌ای که در آن گروه‌های نژادی و قومی مجزا، بی آنکه به‌صورت کامل همگون شوند باهم در تعامل هستند.

درحالی‌که انگارۀ دیگ ذوب نزدیک یک سده بر علاقۀ عمومی و دانشگاهی سایۀ سنگینی افکنده، بررسی انتقادی مهاجران، بر ارزش آن به‌عنوان مفهومی نظری تردید دارد. پژوهش‌های جدید راه‌هایی را برای کاوش ساختارهای پایدار گروه‌های مهاجر، ازجمله قلمروهای قومی بسته، مأواهای مهاجران و اقتصادهای قومی گشوده است. در حال حاضر، اتخاذ چشم‌اندازهای تجدیدنظرشده‌ای مانند چندفرهنگ‌گرایی و «نظریۀ جدید همگون‌سازی»، به شکل فراینده‌ای اثبات می‌کنند که مفهوم دیگ ذوب، کاربست محدودی دارد.

و نیز ببینید: فرهنگ‌پذیری؛ رؤیای امریکایی؛ همگون‌سازی؛ گروه اقلیتی؛ قومیت؛ همگون‌سازی چندپاره

بیشتر بخوانید

Alba, Richard and Victor Nee. 2003. Remaking the American Mainstream: Assimilation and Contemporary Immigration. Cambridge, MA: Harvard University Press

Anderson, Elijah. 2000. “Beyond the Melting Pot Reconsidered.” International Migration Review 34(1):262–70

Glazer, Nathan and Daniel P. Moynihan. 1963. Beyond the Melting Pot: The Negroes, Puerto Ricans, Jews, Italians, and Irish of New York City. Cambridge, MA: MIT Press

Gordon, Milton M. 1964. Assimilation in American Life: The Role of Race, Religion and National Origin. New York: Oxford University Press

Kasinetz, Philip. 2000. “Beyond the Melting Pot: The Contemporary Relevance of a Classic?” International Migration Review 34(1):248–55

Parrillo, Vincent N. 1994. “Diversity in America: A Sociohistorical Analysis.” Sociological Forum 9(4):523–45

Portes, Alejandro. 2000. “An Enduring Vision: The Melting Pot That Did Happen.” International Migration Review 34(1):243–48

[1] melting pot

[2] J. Hector St. John Crèvecoeur

 [3] Israel Zangwill

 [4] Robert Park

 [5] Milton Gordon

 [6] triple melting pot

 [7] Ruby Jo Kennedy

 [8] Nathan Glazer

 [9] Daniel P. Moynihan

 [10] Beyond the Melting Pot