اینترنت و نقش آن در فروکشکردن جنبشهای اجتماعی
گزارش فرهنگی «نقش اینترنت در فروکشکردن جنبشهای اجتماعی» ازسوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات تدوین شد.
این گزارش، مستخرج از رساله کارشناسی ارشد مرضیه حدادی است و با این فرض که اینترنت در خاورمیانه بیشتر بهعنوان ابزاری برای گسترش ایده دموکراسی بوده تا گسترش ایدههای بنیادگرایانه مذهبی، به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا فضای مجازی و اینترنت، همیشه به گسترش ایده دموکراسی ختم میشود و آیا در موارد مشابه بهعنوان خاموشی جنبشهای اعتراضی نیز ظاهرشده و باعث فروکشکردن انقلابها و جنبشها میشود؟
از اینرو در این پژوهش بهعنوان یک مطالعه تحلیلی، نقش و تأثیر فضای مجازی در انتخابات ۸۸ ایران به بررسی گذاشته شده است. به اینصورت که به تحلیل یکی از مهمترین شبکههای خبرسازی و خبررسانی یعنی سایت «بالاترین» (balatarin.com) پرداخته و تلاش میکند تا با انجام تحلیلهای گوناگون و تطابق این تحلیلها با حوادث ایران در سال ۱۳۸۸، تأثیر این رسانه اجتماعی بر روی حوادث ایران را بررسی کند.
مطالعه ویژگیهای ساختاری و رفتاری شبکه اجتماعی نهفته درسایت بالاترین در این پژوهش، طی سه مرحله «جمعآوری داده و به دستآوردن ساختار شبکه»، «بررسی ارتباط میان میزان حضور میدانی در حوادث پس از انتخابات ۸۸»و «حضور در رسانه اجتماعی بالاترین و بررسی ارتباط کاربران آنلاین با روزهای اوج فعالیت خیابانی معترضان» انجام شده است.
این پژوهش در پایان نتیجه میگیرد که رسانههای اجتماعی به خودی خود دارای توان تغییرات سیاسی نیستند و برخلاف نظریه مانوئل کاستلز مبنی بر نقش اساسی اینترنت و پلتفرمهای بیسیم در بسیج، سازماندهی، هماندیشی، هماهنگی و تصمیمگیری، در نمونه جنبش اعتراضی سبز در ایران، علیرغم افزایش چشمگیر کاربران در شبکه اجتماعی و فعالیت چندبرابر نسبت بهروزهای نخست شروع جنبش، حضورمیدانی کنشگران رفتهرفته کمرنگتر شده و تا افول کامل جنبش ادامه داشته است.
پژوهشگران با توجه به نتایج تحقیق و تأیید عدم موفقیت شبکههای اجتماعی در ساماندهی اعتراضات اجتماعی در ایران برخلاف نمونههای خارجی، «بررسی نقش مدیریت پایداری اینترنت توسط دولت در این عدم موفقیت»، «نقش شبکههای ملی اطلاعات بر مدیریت حوادث و جریانات اجتماعی کشورها و بهعبارتی نقش «مدیریت تام و عدم امکان دخالت قدرتهای خارجی در بسترهای ارتباطی کشورها و تاثیر آن بر رصد، جریان سازی و پیشگیری از اعتراضات اجتماعی» را بهعنوان موضوعاتی مهم برای پژوهشهای بعدی جهت روشنتر شدن جوانب این امر، پیشنهاد کردهاند.