نشست تخصصی «واکاوی ابعاد هویت بین‌المللی جشنواره تئاتر فجر» سه‌شنبه ۲۱ خرداد ۹۸ با حضور دکتر سعید اسدی و حسین مسافر آستانه از دبیران دوره‌های مختلف جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

در این نشست حسین مسافرآستانه با ذکر مقدمه در مورد تئاتر فجر پس از وقوع انقلاب گفت: جشنواره تئاتر فجر پس از انقلاب اسلامی، متناسب با ارزش‌های انقلاب به‌وجود آمد. اما آرام آرام دگردیسی موضوعات جشنواره تئاتر فجر را شاهد بودیم مثل دوران جنگ ایران و عراق که موضوع آثار متناسب با این وضعیت تغییر کرد. بعد از مدتی عده‌ای از افراد منتقد این تغییر و عدم تناسب آن با موضوع فجر بودند اما بعدها این تغییرات و نگاه جدید به جشنواره، مورد قبول افراد قرار گرفت و به‌نوعی پذیرفتند که این جشنواره، جشنواره «تئاتر ایران» باشد.

این دبیر جشنواره تئاتر فجر با انتقاد از این تغییر ادامه داد: پیشنهاد من این است که ما یک جشنواره‌ای داشته باشیم با موضوعات کنونی که در هر زمان از فصل و ماه سال بتواند برگزار شود و یک جشنواره نیز با همان موضوع فجر و آثار انقلابی داشته باشیم که در همان موعد خود برگزار شود. چراکه نسل جدید ما هم نیاز دارد که با انقلاب و ابعاد مختلف آن آشنا شود ولی درحال حاضر هیچ شناختی از آن‌ها وجود ندارد و برای نسل جدید ناشناخته مانده‌‍اند. جشنواره تئاتر فجر باید فجری باقی بماند با تمام ویژگی‌ها و خصوصیات تئاتر فجر. اما تئاتر کشور باید بارور شود. جشنواره تئاتر فجر نباید پاسخگوی تمام نیازهای کشور باشد. لذا باید «تئاتر بزرگ کشور» داشته باشیم تا همه موضوعات را در خودش بگنجاند. تنها در این صورت است که بعد بین‌المللی نیز معنی پیدا خواهد کرد.

آستانه با اشاره به برخی ضعف‌ها در عرصه تئاتر اظهار کرد: ما به دلیل نیروی انسانی فوق‌العاده‌ای که در تئاتر داریم، می‌توانیم در عرصه بین‌المللی بدرخشیم ولی ما از این نیروی انسانی باسواد، بااستعداد و خلاق بهره‌برداری نمی‌کنیم. هرکدام از این نیروها خلاقانه کار خودش را تولید می‌کند و اگر کاری نکنند سراغی از آن‌ها گرفته نمی‌شود. او هم‌چنین به نحوه انعکاس موضوعات مختلف در تئاتر اشاره و تصریح کرد: ما موضوعات مبتلابه منطقه را در تئاتر نداریم. درحالی‌که تئاتر هنری است که می‌تواند خیلی از واقعیت‌ها را به‌خوبی انعکاس دهد. دلیل این فقدان این است که ما برنامه‌ریزی و دسته‌بندی مشخصی برای شناخت مسائل منطقه و انعکاس آن‌ها نداریم.

در ادامه این جلسه، دکتر سعید اسدی از دیگر داوران جشنواره تئاتر فجر وضعیت کنونی تئاتر را حاصل یک اشتباه تاریخی دانست و اذعان کرد: به جای اینکه نهاد تولیدکننده‌ای که قبل از انقلاب ایجاد شده بود، بعد از انقلاب اصلاح شود، تبدیل به نهاد دیگری شد مثل اداره برنامه‌های تئاتری که به مرکز هنرهای نمایشی تبدیل شد ولی این مرکز سازوکاری برای تولید ایجاد نکرد و وزن اصلی را روی جشنواره گذاشت و این «جشنواره‌گرایی» یکی از مشکلات تئاتر ایران شد.

اسدی به کاستی‌های تئاتر بعد از انقلاب اشاره و گفت: اساساً تولید هنری می‌توانست دو سویه داشته باشد؛ سویه درون‌مایه‌ای که حاوی همان آرمان‌ها و پیام‌های انقلابی باشد و سویه زیبایی‌شناختی. ولی سازوکاری برای تولید ایده زیبایی‌شناختی در نهادهای مختلف وجود نداشت. بنابراین برای جبران این کاستی، نیاز به ترجمه و بازیابی‌هایی از کارهای دیگران در دنیا داشتیم که این مهم از دهه ۷۰ و هم‌زمان با ورود نسل دانش‌آموخته و دانشگاهی به عرصه تئاتر و هم‌چنین فعال شدن بخش بین‌الملل آن، برآورده شد.

این دبیر جشنواره تئاتر فجر با بیان اینکه جشنواره‌های بین‌المللی می‌توانند فرصتی برای توریزم بین‌المللی باشند، خاطرنشان کرد: جشنواره‌های بین‌المللی می‌توانند فرصتی برای توریزم بین‌المللی باشند، یعنی نه‌تنها شرکت‌کنندگان بین‌المللی داشته باشد بلکه مخاطبان بین‌المللی نیز داشته باشد. ولی ما نتوانسته‌ایم این توریزم فرهنگی را شکل دهیم که بخشی از این مسأله به سیاست‌های ضعیف میراث فرهنگی و گردشگری برمی‌گردد که توریزم فرهنگی را در بناها و آثار تاریخی می‌بیند درحالی‌که عرصه فرهنگی یک ملت می‌تواند در بازارها، نحوه پوشش، موسیقی، کنسرت‌ها و غذاهای آن‎ها باشد.

گزارش از: فریبا رضایی

گزارش تصویری