کتاب «تحلیل سیاستهای فرهنگی در دانشگاههای دولتی ایران پس از انقلاب اسلامی»
اثر فاطمه جواهری![کتاب «تحلیل سیاستهای فرهنگی در دانشگاههای دولتی ایران پس از انقلاب اسلامی» ](https://www.ricac.ac.ir/uploads/thumbs/news/2019/03/750xauto_0603193.jpg)
پژوهش «تحلیل سیاستهای فرهنگی در دانشگاههای دولتی ایران پس از انقلاب اسلامی» با تکیه بر رویکرد انتقادی و با هدف شناسایی اصول و ارکان زیربنایی سیاستهای فرهنگی انجام شده است. اطلاعات بهدست آمده حاکی ازآن است که غلبه نگاه کلگرایانه، تمامیتخواه و تصدیگرایانه از ناحیه دولت، از جمله ویژگیهای مهم سیاستهای فرهنگی دانشگاههاست. طیف وسیعی از انتظارات از دانشگاه، در عمل باعث دوگانگی، ابهام و اختلال شده و فاصله میان اهداف آرمانی و وضعیت موجود فرهنگی را افزایش داده است.
مشخصکردن نسبت میان سیاستهای فرهنگی مندرج در اسناد بالادستی با واقعیت رفتارها و نگرشهای فرهنگی – اجتماعی دانشجویان، شناسایی ارزیابی مدیران فرهنگی از برنامهها واقدامات فرهنگی به اجرا درآمده در دانشگاه و آگاهی از نظرات مطلعان کلیدی دربارۀ وضعیت فرهنگی دانشگاههای کشور از دیگر اهداف این پژوهش است.
یافتههای این پژوهش بیانگر آن است که هر چند که در دانشگاههای کشور فعالیتها و اقدامات ارزشمندی صورت گرفته اما وضعیت کلی نگرشها وگرایشهای فرهنگی- اجتماعی دانشجویان با الگوی مورد نظرسیاستگذاری فرهنگی، فاصله دارد. نظرخواهی انجامشده از حدود ۶۰ نفر از مدیران فرهنگی- اجتماعی دانشگاهها در این تحقیق، نشان میدهدکه برنامههای دانشگاهها از حیث تنوع و غنا بهویژه برنامههای سرگرمکننده و فرحبخش، جذب مخاطبان فعال و باانگیزه؛ و میزان اثرگذاری فعالیتهای انجامشده، بهشیوهای رضایتبخش عمل نشده است. همچنین نتایج مصاحبه عمیق با ۲۳ نفر از افراد صاحبنظر و باتجربه در حوزه آموزش عالی ایران نشان میدهد مشکل سیاستهای فرهنگی دانشگاه را میتوان در سه سطح تحلیل اجتماعی، تحلیل راهبردی وتحلیل بوروکراتیک تشریح کرد. این افراد، ضرورت تغییر الگوی مدیریت فرهنگی دانشگاهها را مورد تاکید قرار دادهاند.
براساس این پژوهش، عملکرد ضعیف نهادهای اقتصادی- سیاسی کشور، بیکاری نیروی متخصص، کاهش سرمایه اجتماعی و نارضایتی اجتماعی گسترده، میزان دسترسی به رسانههای فراملی، احساس تعلق به خرده فرهنگ جوانان و گروههای دوستی و تاثیرپذیری از آنها ازجمله عوامل محیطی موثر بر کمتوفیقی در تحقق سیاستهای فرهنگی در دانشگاهها بوده است. این پژوهش تأکید میکند که انتظارات فرهنگی از دانشگاه باید در حد معقول باشد و در مقابل کارکرد آموزشی وتربیتی دانشگاه، تعامل استاد- دانشجو، ارزشهای آکادمیک و اخلاق علمی بهطوری تقویت شود تا فضای دانشگاه بهطور طبیعی صبغهای فرهنگی پیداکند. درنهایت ضروری است الگوی «دخالت مستقیم دولت با هدف یکسانسازی» بهتدریج به الگوی «دخالت مستقیم دولت با احترام به اصل تکثرگرایی» تغییر جهت دهد تا ضریب تاثیرگذاری اقدامات و برنامههای فرهنگی افزایش یابد.
فاطمه جواهری، متولد ۱۳۴۲ تهران، دارای کارشناسی پژوهش علوم اجتماعی، کارشناسی ارشد و دکترای جامعهشناسی است.
او دانشیار جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی است و فعالیتهای آموزشی– پژوهشی خود را درحوزه جامعه شناسی پزشکی و سلامت، رسانهها، زنان و آموزش عالی ایران متمرکز نموده است.
دکترجواهری در حوزههای یادشده ۲۵ مقاله علمی- پژوهشی و دو مقاله ISI را به رشته تحریر درآورده است. وی همزمان در تدوین فصلهایی از چندکتاب مشارکت داشته و گردآورنده کتاب «بررسی وضعیت اجتماعی زنان درایران طی دهه ۱۳۸۰-۱۳۹۰» است. او مجری طرحهای پژوهشی نظیر «طرح تحلیل ثانویه اطلاعات سنجش نگرش ها ورفتاردانشجویان دانشگاههای دولتی کشور براساس مقایسه اطلاعات سال ۱۳۸۲ و ۱۳۹۴»، «تحلیل سیاستهای فرهنگی در دانشگاههای دولتی ایران پس از انقلاب اسلامی»، «بررسی پیامدهای افزایش تحصیلات دانشگاهی زنان در ایران با تکیه بر روش آینده پژوهی»، «وضعیت تن فروشی زنان در شهر تهران»، «علل گرایش دانش آموختگان رشته های دیگر به ادامه تحصیل در رشته جامعهشناسی» بوده و در چند اثر پژوهشی هم سمت همکار طرح را بهعهده داشته است.
عضو هیئت مدیره انجمن جامعهشناسی ایران، عضو هیئت تحریریه «مجله جامعه شناسی ایران» و مدیرمسئول دوفصلنامه «مسائل اجتماعی ایران»، مدیریت گروه جامعهشناسی و پنج سال معاونت پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی از جمله سوابق اجرایی دکتر جواهری است.