هم‏زمان با هفته پژوهش، میزگرد «نیازسنجی و مساله‌‏شناسی پژوهش در هنرهای معاصر ایران» با موضوع هنرهای سنتی، یکشنبه ۲۵ آذر ۹۷ با حضور دکتر عبدالمجید شریف‌زاده و دکتر محمدعلی رجبی در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار ‌شد.

در ابتدای این برنامه دکتر محمدعلی رجبی پژوهشگر و عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد، با ذکر مقدماتی در مورد هنرهای سنتی گفت: هنرهای سنتی جزء مایملک کشورهای سنتی از قبیل ایران است؛ جزء زندگی و حیات ملت ما می‌باشد که باید به‌طور جدی به آن بپردازیم. وی افزود: بحث‌هایی در این زمینه صورت گرفته است، به‌خصوص بعد از انقلاب اسلامی به آن توجه جدی شد ولی هم‌چنان نیاز است که پرسش‌های جدی در این حوزه صورت گیرد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد هم‌چنین در مورد «تفاوت هنرهای معاصر با هنرهای سنتی و امکان سنجی وجود  تعامل بین این دو حوزه» صحبت و تصریح کرد: اگر تعریف از هنرهای سنتی را به جمله «هنرهایی که در قدیم ظهور کردند و با شرایط گذشته سازگار بودند» ختم کنیم، امکان وفق دادن آن‌ها با شرایط جدید وجود نخواهد داشت و در این صورت نمی‌توان از هنرهای سنتی انتظار زمان حال را داشت چراکه مختص گذشته بوده‌اند و در گذشته مانده‌اند. اما اگر تعریف و واژگان انتخابی خود را تغییر دهیم، معنای هنرهای سنتی نیز تغییر خواهد کرد. دکتر رجبی اضافه کرد: هنرهای سنتی «هنر قدیم» هستند. «قدیم»، یکی از اسماء خداوند است، یعنی از ازل تا ابد می‌ماند. خداوند دائم در تجلی است، همان چیزی که در لوح محفوظ اوست. وی افزود: هنرهای سنتی برگرفته از تقدیر الهی در آن لوح محفوظ هستند. پس نمی‌توان گفت دورانی زنده بوده، بعد مرده و حالا دوباره باید آن را زنده کرد.

این پژوهشگر هنرهای سنتی ادامه داد: هنرهای سنتی بین جلوه‌های سه مورد از القاب خداوند در حرکت است؛ «القدیم»، «الحیّ» و «الباقی». او گفت: آن تصوری که یک غربی برای هنر دارد، تصوری نیست که در این مسیر باشد. به‌طور کلی هنر، ظرف خودش را دارد. یعنی باید بین ظرف و مظروف، سنخیتی باشد که اگر چنین نباشد، هنر آن جلوه‌ خود را نخواهد داشت. دکتر رجبی در ادامه به تفاوت هنرهای سنتی و هنر معاصر اشاره کرد و گفت: در مقوله هنرهای سنتی، انسان سنتی با تفکر خودش وارد می‌شود و یک امر زنده‌ای را ایجاد می‌کند که می‌تواند مسیر تحول را رقم بزند ولی هنرهای جدید اینگونه نیستند و هنرمند فکرش را به ابزار داده تا آن را اجرا کند، که چنین اثری، اثر پایداری نخواهد بود و نمی‌تواند راهی برای آینده باز کند. در واقع این هنرها صرفاً ابزاری هستند که کارشان را انجام می‌دهند و در مرحله بعد کنار گذاشته می‌شوند.

در ادامه این نشست، دکتر عبدالمجید شریف‌زاده رئیس پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به پایه و مبنای هنرهای سنتی و هنرهای جدید، گفت: هنرهای سنتی و هنرهای جدید از دو مقوله متفاوت هستند. وقتی که به غرب مراجعه می‌کنیم، پایه و مبنای هنرهای جدید، از یک منشأ غیردینی سرچشمه می‌گیرد ولی ریشه هنرهای سنتی، اساساً پایگاه دینی و اعتقادی دارد. لذا نمی‌توان این دو هنر را در هم آمیخت و به سختی می‌توان این دو را کنار هم قرار داد. وی افزود: انجام این کار، همانند مخلوط آب و روغن است چراکه از یک مقوله نیستند. دکتر شریف زاده ادامه داد: به‌همین دلیل شاید بتوانیم از هنر جدید به‌عنوان ابزاری برای معرفی هنرهای سنتی استفاده کنیم ولی نمی‌توانیم آن‌ها را باهم در هم آمیزیم.

دکتر شریف‌زاده در ادامه در رابطه با امر پژوهش در هنرهای سنتی سخن راند و اظهار داشت: ما در پژوهش باید به «گذشته» بازگردیم؛ برگشت به گذشته به معنای این نیست که آنچه که در گذشته بوده را عیناً زنده کنیم، بلکه هدف، «فهم از گذشته» و داشتن «نگاه دقیق و درست» به هنرهای گذشته است. او ادامه داد: کاری که ما می‌کنیم همانند تیراندازی با کمان است، زه را به عقب می‌کشیم، این عقب رفتن برای نیرو گرفتن است که به ما برای حرکت به سمت آینده کمک می کند.

گزارش از: فریبا رضایی

گزارش تصویری