نخستین نشست از سلسله نشست‌های «سنت‌های نظری ارتباطات از معرفت تا مفهوم» روز دوشنبه ۱۷ شهریور با حضور دکتر سید محمدعلی غمامی (عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم ^(ع)) به همت پژوهشکده ارتباطات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در پژوهشگاه برگزار شد.

دکتر غمامی هدف از برگزاری این سلسله نشست را دستیابی به اطلس معرفتی نظریه ارتباطات ذکر کرد.

او با طرح این سوال که نظریه ارتباطات بر اساس چه چارچوب‌های مفهومی دیگری قابل شناخت است، گفت متاسفانه ما در حوزه مطالعات ارتباطات، دچار کلیشه‌های ذهنی شده‌ایم و این کلیشه‌ها موجب شده است که تحلیل‌های ما از پدیده‌های اجتماعی، تقلیل‌یافته، مبتذل، بخشی و یک‌سونگر باشد چرا که ما آموخته‌ایم تا پدیده‌های اجتماعی را صرفا از یک زاویه خاص تحلیل کنیم؛ تا به‌امروز بیشتر تحقیقات حوزه ارتباطات صرفا در حوزه سنت اجتماعی – روانشناختی یعنی «فرستنده، گیرنده و پیام» صورت گرفته است، و این چارچوب قادر نیست تا همه پدیده‌های اجتماعی را تحلیل و بررسی کند.

دکتر غمامی در ادامه بر ضرورت برون‌رفت از این کلیشه تاکید کرد و افزود به این ‌منظور، باید به دیگر شیوه‌های تحلیل پدیده‌های اجتماعی متناسب با جامعه و مبتنی بر معرفت بومی خود رجوع کرد.

او در ادامه دیگر شیوه‌ها و سنت‌های تحلیل پدیده‌های اجتماعی را این‌گونه برشمرد:

۱.‌ سنت اجتماعی – روانشناختی که تکنیکی روانشناختی برای تاثیر بر رفتار مخاطبان است؛

۲.‌ سنت سایبرنتیک که تکنیکی برای کنترل ارسال اطلاعات در ابرسیستم‌های جستجوگر است که برخلاف سنت روانشناختی به افراد کاری ندارد و سیستم، خود تحلیل‌گر و پایش‌گر اطلاعات است؛

۳.‌ سنت سخنوری که از تکنیک‌های اقناع برای تغییر قضاوت‌های اجتماعی استفاده می‌کند؛

۴.‌ سنت اجتماعی- فرهنگی که یکی از مهم‌ترین سنت‌های تحلیل پدیده‌های اجتماعی به‌شمار می‌رود و هدفش رفع تضاد و کاهش بی‌نظمی در جامعه است. برای مثال، در خیلی از پدیده‌های اجتماعی، پیامی منتقل نمی‌شود بلکه حقیقتی آشکار می‌شود و نظمی صورت می‌گیرد مانند آیین‌های عزاداری در محرم و برای شناخت این پدیده نمی‌توان از  سنت روانشناختی استفاده کرد؛

۵.‌ سنت نشانه‌شناختی که هدفش رمزگشایی از نشانه‌های پیرامون به‌منظور رفع شکاف میان فهم دیدگاه‌های ذهنی است؛

۶.‌ سنت پدیدارشناختی مهم‌ترین سنت ارتباطی به‌شمار می‌رود و هدفش ایجاد روابط اصیل انسانی است. این سنت بیشتر در شناخت پدیده‌هایی بکار می‌رود که زندگی در آنها ساری و جاری است و روابط اصیل انسانی وجود دارد؛

۷.‌ سنت انتقادی که در پی شناخت عاملان تحریف و مقاومت در برابر آنها است.

 این عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم، در خاتمه چنین نتیجه‌گیری کرد که نظر به سنت‌های تحلیلی برشمرده ما نیز برای شناخت پدیده‌های اجتماعی باید ضمن مفهوم‌پردازی، چارچوب‌های مفهومی جدیدی مبتنی بر معرفت جامعه خود ارائه کنیم و در این حوزه مولد باشیم.

در خاتمه دکتر غمامی به پرسش‌های حضار در  جلسه پاسخ دادند.