نشست علمی نقد و بررسی کتاب «فهم جوانی در مدرنیته متأخر» اثر آلن فرانس، با حضور دکترعلی‌اکبر تاج‌مزینانی، دکتر محمدسعید ذکایی و مصطفی درویشی، مترجم کتاب، 5 مهر 96 در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

در این نشست، دکتر تاج‌مزینانی، با ابراز تأسف از عدم انتشار یافته‌های پژوهش‌های انجام‌شده در دستگاه‌های دولتی درباره جوانان، انتشار کتاب «فهم جوانی در مدرنیته متأخر» را از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات قابل تقدیر دانست و گفت: حوزه جوانان، خلأ پژوهشی، ادبیاتی و البته خلأ انتشار آنچیزی که انجام شده است، دارد.

وی به نکات مثبت این کتاب اشاره کرد و افزود: کتاب «فهم جوانی» سنتز خوبی است از مطالعاتی که عمدتا در بریتانیا انجام شده است. نویسنده با اشاره به دوره‌های مختلف تاریخی، رویکردهای نظری مختلف و الزامات آنها را در بعد سیاسی مطرح می‌کند و صرفاً به مباحث انتزاعی بسنده نمی‌کند. این کتاب همچنین به بحث سیاستگذاری در حوزه جوانان می‌پردازد که این موضوع می‌تواند برای پژوهشگران حوزه جوانی مفید باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه افزود: کتاب «فهم جوانی» چند مفهوم کلیدی در بعد سیاستی دارد: یکی مفهوم «طرد اجتماعی» یا «کنارگذاری اجتماعی» است که به حوزه‌های سیاستی نظیر آموزش، اشتغال،عدالت کیفری می‌پردازد و به بحث طبقه و نابرابری‌های مرتبط با آن اشاره می‌کند. نویسنده معتقد است حوزه آموزش، حوزه مستعد نابرابری اجتماعی است و طبقات بالا همواره از مواهب آموزش برخوردارتر هستند.

این پژوهشگر حوزه جوانان با اشاره به پژوهش‌های خود به ارائه آماری از آسیبهای اجتماعی در حوزه جوانان پرداخت و گفت: ما با تورم کیفری مواجهیم؛ باید به جای جرم‌انگاری در بسیاری از موارد، جرم‌زدایی کنیم و ما نیازمند بازنگری جدی در این حوزه هستیم. حوزه بهداشت و سلامت ما نیز به‌ویژه در بخش جوانان دچار کج‌کارکردی است که باید اصلاح شود.

در ادامه این نشست، دکتر محمدسعید ذکایی، به موضوع کتاب از منظر مطالعات فرهنگی پرداخت و گفت: ما در ایران در حوزه جوانان با محدویت‌های زیادی مواجهیم. ترجمه این کتاب می‌تواند فرصت تأمل بیشتری به ما بدهد به‌ویژه آنکه نویسنده این کتاب، با تجربه زیسته خود این کتاب را نوشته و اثر، حاصل چرخه گذار اوست.

دکتر ذکایی این کتاب را در ادامه سنت جامعه‌شناسانه و برساخت‌گرایانه دانست و افزود: فهم جوانی به موازات اینکه مستلزم اتکا به رویکردهای روان‌شناختی و جامعه‌شناخی و اثبات‌گرایانه است، نیازمند تسلط به نگاه برساخت‌گرایانه نیز هست.

این استاد مطالعات فرهنگی با اشاره به اینکه واقعیت مسائل جوانی و چالش‌های آن گفت: ما زیر سایه نگاه رئالیستی به فهم جوانی وتجویز مشکلات جوانی هستیم و نگاه عینی‌گرا به مسائل اجتماعی همراه با فهمی از درون همراه نشده است؛ فهمی که به پیچیدگی‌های زندگی جوانی بپردازد.

معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: در بررسی مسائل جوانان، باید نگاه برساخت‌گرایانه با نگاه اقتصاد سیاسی و نگاه ایدئال گره زده شود و به عاملیت جوانان، ویژگی‌های فرهنگی آنها، استعداد، نیرو، ظرفیت و توان جوانان نیز توجه شود.

دکتر ذکایی با تأکید بر اینکه باید تاریخ فرهنگی جوانی در ایران بازسازی شود، گفت: همانطور که نویسنده این کتاب تأکید می‌کند که فهم جوانی برخاسته از نگاه قدرت در سطح ملی است، در کشور ما نیز همچنان سیاست فرهنگی، تصویر جوانی را رقم میزند؛ دراین سالها متاسفانه برخی سبکهای زندگی جوانان را به رسمیت نشناختیم. نگاه آسیب‌شناسانه به جوان غالب بوده و فرصت دریافت از درون و مشارکت جوانان را از دست داده‌ایم. وی تأکید کرد: باید ذائقه فرهنگی جوانان را بررسی می‌کردیم. باید نگاه جرم‌انگارانه به رفتار جوانان نداشته باشیم و با توجه به مقتضیات زمانه، مسائل آنان را نگاه کنیم.

ذکایی با اشاره به اینکه سالهاست در حوزه جوانان به طور سیستماتیک، سیاستگذاری می‌کنیم اما این سیاستگذاری‌ها بدنه گسترده جوانان کشور را متأثر نکرده است و شرایط را برای ورود آنان به عرصه‌های مختلف ایجاد نکرده است. دکتر ذکایی تأکید کرد که بررسی مسائل جوانان مستلزم نگاه از درون، براساس واقعیت و توجه به ویژگی‌های جوان ایرانی است.

در ابتدای این نشست، مصطفی درویشی، مترجم کتاب نیز به ارائه توضیحاتی درخصوص کتاب فهم جوانی پرداخت و گفت: این کتاب به برنامه مطالعات فرهنگی پایبندی دارد وبررسی مسئله جوانان در بستر تاریخی و فرهنگی مهم‌ترین شاخص این کتاب است.

مترجم کتاب همچنین متذکر شد که ترجمه کتاب « فهم جوانی در مدرنیته متأخر» یک کتاب سفارشی نیست؛ فرد و یا سازمانی این کتاب را برای ترجمه به من سفارش نکرده است. بلکه من در پی یافتن پژوهش یا کتابی که اثر قابل قبول و اعتنایی در حوزه جوانان باشد و بتواند این شاخه پژوهشی را تقویت کند، سراغ این کتاب رفتم و آن را ترجمه کردم. نویسنده در این کتاب به مقایسه تطبیقی دست زده و حوزه های سیاسی مختلف را در فصول کتاب مرور کرده است.

درویشی درباره طرح کلی کتاب نیز گفت: مفهوم جوانی در دوره مدرن با تغییر نقش خانواده تعریف می شود. در دوره پیشامدرن، خانواده همه نقشهای جوانی را اجرا می‌کرد. اما در دوره مدرن با ایجاد گسستی بین خانواده و جامعه، فضایی ایجاد شد تا جوانان دست به آزمون و خطا بزنند، هویت‌یابی کنند و دنیا را تجربه کنند. درواقع جوانی به مثابه مهلت اجتماعی تعریف شد. اما شرایط واقعی، قهرآمیز و همراه با محدودیت است و این مانعی برای تجربه جوانی است.

گزارش از: مصطفی اسدزاده