تبعیض جنسیتی در بازار کار در اشکال مختلفی تجلی می‌یابد. دهه‌هاست پژوهشگران ناهماهنگی در انواع شغل‌ها، مزدها، و محیط‌های کار برای مردان و زنان را ثبت کرده‌اند. مفهوم اولویت مادری [1]که در اواخر دههٔ 1980 پدیدار شد، ظاهراً به‌عنوان راه‌حلی برای اثر سقف شیشه‌ای[2] که از دسترسی همهٔ زنان جز اقلیت کوچکی از زنان حرفه‌ای به جایگاه‌های مدیریتی سطح بالا در شرکت‌ها جلوگیری می‌کرد ظهور کرد. اولویت مادری یک سطح از بازار کار دوگانه در میان زنان است و همچون سازوکاری نهادین برای برقراری تمایز بین دو جهت‌گیری «حرفه‌گزینی» و «حرفه و خانواده‌گزینی» عمل می‌کند.

  تحلیلگر کسب‌وکار، فلیس شوارتز[3] بر آن است که زنان حرفه‌ای مشتاق باید بی‌پرده کارفرمایان احتمالی را از قصد کنونی یا آتی‌شان برای مادرشدن باخبر کنند. شرکت برای آموزش زنانی که به مادری اولویت می‌دهند، سرمایه‌گذاری کمتری می‌کند و در ازای آزادی این زنان در اولویت‌دادن به مراقبت از کودکانشان و پریشانی‌ای که بنا به ادعا در حین کار برای این زنان پیش می‌آید، فرصت‌های پیشرفت کمتری به آنها می‌دهند. زنان حرفه‌گزین از فرزندآوری چشم می‌پوشند و پیشرفت حرفه‌ای را اولویت می‌دهند. آنها می‌توانند انتظار داشته باشند شرکت سرمایه‌گذاری زمانی متفاوت آنان از رهگذر برعهده‌گرفتن تکالیف شغلی پرچالش‌تر و تحرک شغلی را به‌رسمیت شناسد. نظر به واقعیت تجربی جداسازی جنسی در بازار کار که تا حدی از این دو فرض توأمان پدید آمده است که همهٔ زنان تشکیل خانواده خواهند داد و زنان همواره مراقبت‌کنندگان اصلی‌اند، به‌رسمیت‌ شناختن انتخاب زنان در وضع آرمانی، سطوحی از تبعیض شغلی را از بین می‌برد.

  در سال‌های بعد، مفهوم اولویت مادری تغییر کرد تا به‌طورکلی به هر دو نوع محدودیت‌های خودخواستۀ زنان بر تحرک شغلی اطلاق شود که یکی مشارکت نیروی کاری را که درگیر پرورش فرزندند متوقف می‌سازد و دیگری سوگیری جنسیتی علیه زنان را که به‌کرّات فرصت‌هایشان در بازار کار را محدود می‌سازد، استمرار می‌بخشد. کاربست کنونی اصطلاح اولویت مادری به شمار فزایندۀ زنان سفیدپوست، طبقهٔ متوسط، و تحصیل‌کرده‌ای اشاره دارد که تمایلشان به تأخیر یا وقفه‌اندختن در مسیر حرفه‌ای‌شان به‌منظور پرورش کودکانشان را اعلام می‌کنند.

منتقدان مفهوم اولویت مادری (انتخابی یا به‌طور پیش‌فرض) برآن‌اند برجسته‌کردن نقش‌های خانوادگی زنان میزان مشارکت هم‌زمان مردان در کار بامزد و کارهای خانه را مبهم می‌سازد، و در نتیجه، در حق زنان اجحاف می‌شود. برخی مفهوم موازی «اولویت پدری» را با همان جدیت پیشنهاد می‌کنند. از این گذشته، مفهوم اولویت مادری بر این فرض استوار است که زنان نمی‌توانند کار بامزد و مسئولیت‌های خانوادگی‌شان را از هم جدا کنند یا نسبت به مردان در برقراری تعادل بین کار و خانواده مهارت کمتری دارند. سرانجام اینکه سازمان‌هایی که اولویت مادری را اجرا کرده‌اند، از محوریت زندگی خانوادگی برای همهٔ کارکنان و این واقعیت که تسهیل برقراری توازن میان کار و زندگی تا چه‌اندازه بهره‌وری کارگران و کیفیت کار زنان و مردان را بهبود می‌بخشد، آگاه نیستند.

و نیز ببینید: سوگیری جنسیتی؛ شکاف جنسیتی؛ سقف شیشه‌ای؛ جداسازی شغلی.

 بیشتر بخوانید

Moen, Phyllis and Patricia Roehling, (2004). The Career Mystique: Cracks in the American Dream, Lanham, MD: Rowman and Littlefield

Padavic, Irene and Barbara Reskin. (2002). Men and Women at Work, 2nd ed. Thousand Oaks, CA: Pine Forge

Schwartz, Felice. (1989). “Management Women and the New Facts of Life”, Harvard Business Review (January–February):65–76

   [1] mommy track

[2]  سقف شیشه‌ای (glass ceiling) استعاره‌ای است که مانعی نامشهود را بازمی‌نماید که گروه خاصی از جمعیت (معمولاً) را از تحرک صعودی در سلسله‌مراتب اجتماعی بازمی‌دارد. [م.]

[3] Felice Schwartz