اندیشه گروهی[1]، به پویایی روان‌شناختی گروه اشاره دارد که می‌تواند به تصمیم‌گیری فاجعه‌بار بیانجامد. مفهوم اندیشه گروهی که از سوی اروینگ جنیس تطور یافت، گویای این است که چگونه رهبران سیاسی خوش‌نیت به شیوه فاجعه‌باری تصمیمات نامطلوب سیاست خارجی گرفته‌اند، همچون عملیات خلیج خوک‌ها[2] در کوبا. سایرین از آن زمان از گروه اندیشه، همچون توضیحی برای درگیری امریکا در جنگ ویتنام و حمله پسا یازده سپتامبر به عراق یاد کردند. گروه اندیشه همچنین توضیحی عمومی‌تر برای تصمیم‌گیری فاجعه‌بار همچون عمل ستیزه‌جویانه پرتاب اتوبوس‌های فضایی شکست‌خورده و کلمبیا در برابر شواهد متناقض، عملیات مخفیانه واترگیت[3] نیکسون و فقدان آمادگی بحران، علی‌رغم هشدارهای خطر قریب‌الوقوغ همچون واکنش دولت فدرال قبل و بعد از اینکه توفان کاترینا می‌سی‌سی‌پی، لوییزیانا و به‌ویژه نیو اورلاند را در سال 2005 درهم فروکوبید.

افرادی که به اندیشه گروهی سر تسلیم فرو می‌آورند، معمولاً بر اهمیت علتی همگانی، رهبری که به‌گونه‌ای منحصربه‌فرد با استعداد باشد و حس قوی، اما مبهم برتری اخلاقی و ذهنی تأکید می‌کنند. اعضای گروه، خوش‌بینی یکدیگر را تقویت کرده و بر این باورند که نمی‌توان شکست خورد و با اعتماد تمام، تصمیمات پرخطر می‌گیرند. نشانه‌های اندیشه گروهی عبارت‌اند از: به‌حساب نیاوردن و چشم‌پوشی از هشدارها در مورد پیامدهای منفی، خودسانسوری تردیدها، حاشیه‌سازی انتقادات، نادیده‌انگاری بدیل‌ها، بی‌اعتنایی به خطرها، بازتفسیر اطلاعات و امتناع از ایجاد برنامه‌های غیرمترقبه در صورت شکست. افراد، نقش‌های خاصی در گروه اتخاذ می‌کنند که برجسته‌ترین آن‌ها، «پاسدار اندیشه»[4] است، یعنی فردی که کسانی را که تهدیدی برای انسجام گروه هستند، مورد تعقیب و مجازات قرار می‌دهد. اقدامات متقابلی طرح‌شده برای یاری‌رسانی به گروه‌هایی که در برابر تسلیم‌شدن مقابل اندیشه گروهی مقاومت می‌ورزند، منصوب‌ساختن فردی است که نقش مدافع شیطانی را بازی کرده، راه را بر انتقادات گشوده، شیوه رهبری آزاداندیش را اتخاذ و تنوع ایدئولوژیک را ارزش‌گذاری و فعالانه عقاید [مختلف] از منابع بیرون از گروه را جست‌وجو می‌کند.

نقدهای اندیشه گروهی، در سه مقوله کلی می‌گنجد: کاربست مطالعات موردی برای توسعه نظریه، خطرهای سوگیری واپس‌نگرانه و اعتبار شرایط لازم برای اندیشه گروهی. آزمایش‌های تجربی، حمایت‌های متفاوت ایجاد می‌کند و هنوز ایده اندیشه گروهی چنان مشهور است که از قضا برخی محققان معتقدند که بسیاری از مردم به ایده و اندیشه بسیار شورمندانه‌تر از آزمون‌های تجربه شواهد، باور دارند. نقدها اصلاحاتی بر نظریه اصلی جنیس ارائه داد، به‌ویژه در تلاش برای آشکارسازی شرایط ملازم با توسعه اندیشه گروهی. آنان نیاز به هویت اجتماعی قوی، ناهمگنی‌شناختی، ساختار نهادی خشونت‌آمیز و مشخصه‌های شخصیتی همچون ابرتنی و سطح بالایی از اطمینان در توانایی گروه در تصمیم‌گیری‌های به‌جا را در خود حاوی بودند. علی‌رغم انتقادات، استفاده از مفهوم اندیشه گروهی به‌عنوان توضیحی برای تصمیم‌گیری گروهی اشتباه که نتایج فاجعه‌بار به‌بار می‌آورند، تداوم می‌یابند.

بیشتر بخوانید

Choi, Jin Nam and Myung Un Kim. 1999. “The Organizational Application of Groupthink and Its Limitations in Organizations.” Journal of Applied Psychology 82(2):297–306

 Janis, Irving L. 1972. Victims of Groupthink. Boston: Houghton Mifflin

———. 1982. Groupthink: Psychological Studies of Policy Decisions and Fiascoes. Boston: Houghton Mifflin

[1] Groupthink    

[2] The Bay of Pigs Invasion

[3] Watergate

 [4] mind guard

[5] Tom Heinzen and Susan Nolan