اصطلاح شهرهای حاشیه­ ای[1] را جُل گارو[2] در سال 1991 ابداع کرد؛ این اصطلاح بیانگر انتقال مشاغل اداری، تجارت خرده‌فروشی و تولید صنعتی به حومه شهرهاست که پس از جنگ جهانی دوم و به دنبال جابجایی مناطق مسکونی به خارج از نواحی شهری روی داد. بیش از 200 شهر حاشیه­ای در ایالات متحده آمریکا و چندین نمونه از این شهرها در کانادا وجود دارد که معمولاً در کناره بزرگراه ­ها و در خارج از مراکز شهری قرار گرفته­ اند. ایجاد برخی مجموعه­ های تجاری جدید نتیجه تشدید استفاده از زمین‌ها در سکونتگاه­ های روستایی سابق است. برخی دیگر از آنها نیز در نتیجه شهرک ­سازی‌های برنامه‌ریزی‌شده در زمین‌های کشاورزی ایجاد شده ­اند. تقاطع ­های واقع در بزرگراه­ های اصلی سبب شده تا برخی از این شهرهای حاشیه­ ای متمرکز شوند، اما اغلب آنها به شکل قطعه­ های بلند و باریک در کنار مسیرهای اصلی بدون مرزهای مشخص یا محدود به یک شهرداری واحد هستند.  

برخی بسازبفروش ­ها از شهرهای حاشیه­ ای برای تصاحب افزایش ارزش ناشی از عبور راه­های اصلی از زمین­ه ای واقع در حاشیه شهرها استفاده کردند، درحالی‌که شبکه­ های ماهواره­ای و فیبر نوری پیوند این شهرک‌های جدید را به اقتصاد جهانی و ملی حفظ کرد. شریان­ های اصلی، دسترسی کارگران ساکن حومه شهرها و مصرف­ کنندگان به این مجموعه­ ها را امکان‌پذیر، اما وابستگی آنها به اتومبیل، مشکلات ناشی از گسترش بی­سامان این مناطق و راه­بندان­ های راه­های اصلی را تشدید کرده است. آنها با جابجاکردن بخش عمده مشاغل اداری، سبب کاسته‌شدن از تعداد مشاغل و میزان درآمد مالیاتی در شهرهای هسته‌­ شدند.

  شهرهای واقع در هسته، در مراحل اولیه خود، به ساکنان حومه شهرها امکان دادند تا به رفت‌وآمد مکرر به شهرهای مرکزی نیاز نداشته باشند و به بسازبفروش‌ها اجازه داد تا ساختمان‌های متمایزی را، بدون توجه به محدودیت‌های خیابان­ کشی ­های موجود، در محیط­ های پردیس‌گونه بسازند. اما از آنجا که هر پروژه­ای سبب برانگیختن ساخت و سازهای دیگر در حدود مرزی مادرشهرها[3]می­شود، هزینه ­ها نمایان شدند. تراکم پایین جمعیت در این شهرها سبب شد تا ارائه خدمات در آنجا نسبت به مناطق شهرهای قدیمی ­تر پرهزینه ­تر باشد؛ این شهرهای حاشی ه­ای به جای زمین­ های کشاورزی عمده نزدیک بازارهای شهری ساخته شدند و وابستگی آنها به اتومبیل سبب قفل‌شدن بزرگراه‌ها و آلودگی هوا شد. همانند جزایر تجاری دور از حمل‌ونقل انبوه و کارآمد، آنها به محوطه­ هایی برای پارکینگ نیاز داشتند که آنها را از خیابان و محل عبور عابر پیاده، که مختص زندگی اجتماعی است، جدا می­کرد. این انزوا گرچه در اصل برای دلال‌ها از نظر هزینه یک مزیت به شمار می­ رفت، اما مشکلاتی را برای فروشندگان و خریداران و حتی کارمندانی ایجاد کرد که برای صرف ناهار دنبال رستوران می­ گشتند. شهرهای حاشیه ­ای به منزله مکانی برای سرمایه­ گذاری، سبب کاهش رونق فعالیت اقتصادی در مناطقی از شهرها شد که پیشتر در آنجا مدارس، مسکن و رفت‌وآمد جمعی در نظمی مطلوب، روالی عادی داشتند. بافت‌های فرسوده در شهرهای قدیمی­تر، که همزمان با صنعت­زدایی هماهنگ ایجاد شده بود، مناطقی را در اختیار بسیاری از پروژه­ های شهرهای حاشیه ­ای قرار دارد که احیای آنها عقلانی ­تر به نظر می­ رسید. 

شهرهای حاشیه­ ای نیز در برابر فرسوده‌شدن ایمن نبودند. مجموعه ­های اداری همچنان دورتر از شریان‌های بزرگراهی اصلی ساخته می­شد، حتی شرکت‌ها نیز کارهایی را که کارکنانشان انجام می­ دادند به تأمین ­کنندگان داخلی و خارجی برون­ سپاری کردند. همانطور که نقطه تمرکز کسب‌وکارها از سطح ملی به سطح بین ­المللی تغییر کرد، مشخص شد که رقابتی­ ترین مناطق تجاری نواحی­ای هستند که تعاملی رودررو بین مدیریت و شرکت‌های حمایتی مالی و بازاریابی ایجاد، و نیز یک محیط فرهنگی غنی را تأمین کرده­اند. این پویایی عامل برانگیزنده احیای تجاری و مسکونی مراکز شهری با گرایش جهانی شد.

 در واکنش به این وضع، برخی شهرهای حاشیه ­ای طراحی خود را تغییر دادند. ناحیه فرودگاهی جان وین در اورنج کانتری که بیش از 25 میلیون فوت مربع فضای اداری و یک فروشگاه بزرگ خرده­فروشی داشت، برای رقابت با اسپکتروم[4]، پارک صنعتی تکنولوژی پیشرفته، که در مجاورت آن قرار داشت، یک مرکز هنرهای نمایشی را اضافه و برنامه حمل‌و‌نقل جمعی سبک را تدارک دید. اسپکتروم از طریق افزودن سهم سرانه هر فرد، ساختمان‌های اداری، مجموعه سینمایی و ایستگاهی برای راه­آهن سراسری را اضافه کرد. ادیسون[5] در تگزاس، پارکی اداری در حاشیه بزرگراه واقع در شمال دالاس، حمل‌ونقل سریع، خیابان­ کشی متعارف، پارکینگ طبقاتی، آپارتمان‌ها و فروشگاه ­های خرده ­فروشی را افزود تا آن را به یک شهر 24 ساعته تبدیل کند. تحت فشار ناشی از رقابت‌ها، شهرهای حاشیه­ ای می­ کوشند تا از طریق ترکیب‌کردن استفاده­ ها و بافت زندگی خیابانی، نواحی شهری سنتی را شبیه­ سازی کنند.  چارلز آر. سیمپسون[6]

بیشتر بخوانید:

Abrahamson, Mark. 2004. Global Cities. Cambridge, England: Oxford University Press

Barnett, Jonathan. 2002. “Turning Edge Cities into Real Cities.” Planning 68(11):11–16

Garreau, Joel. 1991. Edge City: Life on the New Frontier. New York: Doubleday

[1]. Edge cities

[2]. Joel Garreau

 [3]. metropolitan

[4]. Spectrum

[5]. Addison

[6]. Charles R. Simpson