سیر زندگی[1] به‌عنوان حوزه‌ای مطالعاتی، پارادایمی کم‌وبیش تازه است که پس از دهة 1950 شکل گرفت و بر اساس جمعیت‌شناسی تاریخی، پژوهش در باب جامعه‌شناسی سالخوردگی، سرگذشت‌ها و مطالعات پنلی و طولی توسعه استوار است. پژوهش، سیر زندگی ذاتاً میان‌رشته‌ای است و برای توصیف پیشرفت اجتماعی افراد در سیر زندگی، مدل‌های مختلفی را با هم ترکیب می‌کند.

  به‌طور کلی، پژوهشگران بر پنج عنصر پارادایم سیر زندگی تمرکز می‌کنند: اصل پیشرفت دوران زندگی[2]، عاملیت[3]، زمان و مکان، زمان‌بندی و زندگی‌های بهم‌پیوسته. پیشرفت دورۀ زندگی، به ظرفیت فرد برای یادگیری و رشد در طول حیاتش اشاره دارد. عاملیت انسانی بر این واقعیت پای می‌فشارد که افراد از رهگذر تصمیماتی که بر اساس فرصت‌هایی که برپایۀ امکان‌ها و تنگناهای تاریخی و اجتماعی می‌گیرند، زندگی خود را شکل می‌دهند. عامل تعیین‌کنندۀ دو عامل پیشین، تا حد زیادی زمان و مکان است، یعنی محدودیت‌هایی که بافت تاریخی‌ای که افراد در آن زندگی می‌کنند و ریشه دوانده‌اند، برای حیات آنان پدید می‌آورند. بااین‌حال، نوع تجربۀ فرد از زندگی و پیامدهایش نیز به زمان‌بندی رویدادها و گذارها بستگی دارد. گذار میان خانواده، کار، تحصیل و نقش‌های اجتماعی، ممکن است به‌هنگام یا نابه‌هنگام باشد. گذارهای نابه‌هنگام، مانند بارداری در نوجوانی یا پدربزرگی/مادربزرگی زودهنگام، معمولاً از گذارهای به‌هنگام مشکل‌آفرین‌تر هستند. مورد آخر اینکه، زندگی افراد با دیگران پیوند دوسویه دارد و تأثیر زندگی‌های به‌هم‌پیوسته، می‌تواند برای افراد، پیامدهای بلندمدت داشته باشد. به‌عنوان مثال فرصت‌های آتی کودکی که از مادری نوجوان متولد می‌شود، با فرصت‌های آتی کودکی که از مادری در میانۀ سی‌سالگی زاده می‌شود فرق دارد. زمان‌بندی غیرطبیعی بارداری در نوجوانی برای والدین نیز گذارهای نابه‌هنگام پدید می‌آورد و سبب می‌شود فرد زودتر از زمان مورد انتظار، پدربزرگ یا مادربزرگ شود.

 اصطلاحاتی مانند نسل، دوره، گروه هم‌دوره و سن در پژوهش‌های سیر زندگی مهم هستند. نسل به این موضوع اشاره دارد که هنجارها بدون توجه به بافت تاریخی با سن گاه‌شناختی پیوند خورده است. مانند شخصی که به هجده‌سالگی می‌رسد، جوانی بزرگسال به‌حساب می‌آید، چراکه هجده‌سالگی سن قانونی بزرگسالی است. یک دوره، برشی معین از تاریخ است، نظیر دهة 1960 که در آن برای افراد همۀ سنین، رخدادهای فرهنگی و تاریخی رخ می­دهد؛ اما هم‌دورگان، به‌طور متفاوت تأثیر می‌پذیرند. یک گروه هم‌دوره، گروهی از افرادند که سن مشابهی دارند که همراه هم رشد می‌کنند و روزگار می‌گذرانند؛ بنابراین، تجربیات تاریخی مشترکی دارند. سن نیز مظهر تغییرات فیزیکی و ذهنی‌ای است که با بزرگ‌شدن افراد، رخ می‌دهد. فهم مشترک از این اصطلاحات، امکان حوزه‌ای میان‌رشته‌ای را فراهم می‌کند که داده‌های غنی‌ای تولید می‌کند. گرچه پارادایم سیر زندگی پارادیمی جدید است، به چارچوبی مهم در فهم کلیت زندگی اشخاص بدل شده است.

و نیز ببینید: نسل انفجار زادوولد، نسل بومرنگ، فرصت‌های زندگی

بیشتر بخوانید

Giele, Janet Z. and Glen H. Elder Jr., eds. 1998. Methods of Life Course Research: Qualitative and Quantitative Approaches. Thousand Oaks, CA: Sage

Mortimer, Jeylan T. and Michael J. Shanahan, eds. 2006. Handbook of the Life Course. New York: Springer

Smith Blau, Zena and John Hagan, eds. 1995. Current Perspectives on Aging and the Life Cycle: Delinquency and Disrepute in the Life Course. Greenwich, CT: JAI

  [1] life course

[2] Life-span development

[3] agency