سوءمصرف داروهای روان‌گردان
سوء مصرف داروهای روان گردان [1] هر ماده‌ای که به‌شکل شیمیایی عملکرد مغز و دستگاه عصبی را تغییر دهد، مخدر است. «مخدرهای روان‌گردان»، موادی شیمیایی‌اند که بر آگاهی، خلق‌وخو، ادراک و/یا رفتار اثر می‌گذارند. از این مخدرها اغلب برای درمان اشکال گوناگون بیماری روانی -ازجمله اضطراب یا اختلال‌های دوقطبی، افسردگی و پارانویا- و نیز برای کمک به افراد در ترک اعتیاد یا وابستگی مفرط به الکل یا مواد مخدر دیگر بهره می‌برند. همچنین از این مخدرها، به‌عنوان مسکن بی‌حس‌کننده یا به‌عنوان داروی محرکی که برای درمان اختلال کم‌توجهی (ای.دی.دی)[2] یا کاهش اشتها تجویز می‌شود، استفاده می‌کنند. از این گذشته، در سراسر تاریخ و در همة نقاط جهان، آدمیان از مخدرهای روان‌گردان -به‌ویژه از توهم‌زاها به‌عنوان بخشی از مناسک دینی‌شان- بهره برده‌اند. امریکایی‌های بومی، یکی از همین گروه‌ها بوده و در ایالات متحده، تنها گروهی هستند که می‌توانند پیوت[3] توهم‌زا کشت و مصرف کنند.
راه‌های مصرف مخدرهای روان‌گردان، بسته به نوع‌شان متفاوت است: آشامیدن (نوشیدنی الکلی یا کافئین‌دار)، جویدن (مانند برگ‌های کوکا) یا خوردن (مانند قارچ‌های توهم‌زا)، قورت‌دادن کپسول، قرص و پودر یا استنشاق، تزریق، شیاف مقعدی و کشیدن. همۀ مخدرهای روان‌گردان، به‌رغم تفاوت‌شان در شکل تأثیر و شدت آن، بر یک یا چند فرستندۀ عصبی مغز، اثری خاص می‌گذارند. هدف از مصرف درمانی یا تفننی این مخدرها، رسیدن به همین اثر است. برخی از مخدرها نسبت به بقیه، اعتیادآورتر و خطرناک‌ترند. سوءمصرف این مواد، ممکن است به کاهش حساسیت و افزایش ظرفیت بیانجامد و مصرف‌کننده را به افزایش مصرف و سپس اعتیاد، آسیب مغزی یا دیگر آسیب‌های جسمی و حتی مرگ سوق دهد.
سوءمصرف تفننی مخدرهای روان‌گردان است که مشکلی اجتماعی پدید می‌آورد. مصرف تفننی و میانه‌روانۀ برخی از مخدرها -مانند الکل، کافئین و حتی به باور برخی، ماری‌جوانا- به‌سان امتحان‌کردن مخدرهایی مانند کوکائین، کرک و هروئین یا مخدرهای باشگاهی (مخدرهای ترکیبی مانند اکستازی، روهیپنول، جی.اچ.دی و کتامین)، تهدیدی جدی ایجاد نمی‌کنند. مخدرهای اخیر، اعصاب‌گزایند و به سلول‌های بخش‌هایی از مغز که برای تفکر و حافظه حیاتی‌اند، آسیب می‌زنند. همچنین مصرف هم‌زمان چند مخدر -معمولاً ترکیب الکل و مخدرهای روان‌گردان دیگر- سلامتی را به‌طور مضاعف به خطر می‌اندازد.
پیمایش ملی پیرامون مصرف مخدر و سلامت، گزارش داد که در سال 2006، نزدیک به 4/20 میلیون امریکایی (3/8درصد جمعیت ایالات متحده) 12 سال به بالا، به تازگی (در ماه گذشته) مخدرهای غیرقانونی مصرف کرده‌اند، 125 میلیون (9/50درصد) به تازگی الکل نوشیده‌اند و 9/72 میلیون نفر (6/29درصد)، فرآورده‌های تنباکو را مصرف کرده‌اند. با چنین حجم مصرفی، جای تعجب ندارد که شبکۀ هشدار سوءمصرف مواد مخدر (داون) گزارش کرد که در همان سال، بیش از 4/1 میلیون نفر، به‌سبب مصرف نادرست یا سوءمصرف مواد مخدر گذارشان به بخش اورژانس بیمارستان‌ها کشید.
و نیز ببینید: اعتیاد؛ الکل‌بارگی؛ مخدرهای باشگاهی؛ کوکائین و کرک؛ سوءمصرف مخدر/دارو؛ سوءمصرف مخدر/دارو و جرم؛ سوءمصرف مواد مخدر و مخدرهای تجویزی؛ سوءمصرف مخدر/دار و ورزش؛ خرده‌فرهنگ مصرف‌کنندگان مواد مخدر؛ مخدرهای دروازۀ ورود؛ خط‌مشی کاهش آسیب مخدرها
بیشتر بخوانید
- Goode, Erich. 2007. Drugs and American Society. 7th ed. New York: McGraw-Hill
- Inaba, Daniel and William E. Cohen. 2007. Uppers, Downers, and All Arounders: Physical and Mental Effects of Psychoactive Drugs. 6th ed. Ashland, OR: CNS Publications
[1] psychoactive drugs, misuse of
[2] attention deficit disorder (ADD)
[3] peyote: از گیاه‌های دارویی بومیان امریکا که دارای مادۀ شیمایی به‌نام سکالین است. [م.]
