سرریزشدن زندان[1]  که «ازدحام زندان»[2] نیز نامیده می‌شود، موضوعی پرچالش است و توجه بسیاری را در بحث‌های جاری سیاست عمومی عدالت کیفری، هم در کانادا و هم در ایالات متحده، به خود جلب کرده است. سرریزشدن زندان که در اواخر دهة 1970، به‌عنوان یک مشکل اجتماعی تازه در امریکا، مورد توجه عموم قرار گرفت، با رشد بی‌سابقة جمعیت زندانی کشور در چند دهة گذشته مقارن شد. 

به‌دلیل «جنگ علیه مواد مخدر» و محکومیت اجباری، امریکا به پرزندانی‌ترین کشور جهان تبدیل شد. امریکا که فقط 5درصد جمعیت جهان را در خود جای داده، 25درصد از زندانیان جهان را دارد، تقریباً 2.4 میلیون نفر، عددی که پیوسته با حدود 3درصد در هر سال افزایش می‌یابد. در سال 2006، زندان‌های فدرال با 37درصد بیشتر از ظرفیت خود فعالیت می‌کردند.

نظام عدالت کیفری، به آنچه برخی حوزه‌های قضایی «بحران» سرریزشدن زندان می‌نامند، از طریق راهبردهای انحرافی پاسخ داد، یعنی اتکای بیشتر بر بازداشتگاه‌ها برای سرریز زندانیان و دوبرابرشدن تعداد زندانیان در یک سلول (که دوبرابرشدن جای خواب نیز نامیده شده است)، بحث‌های داغ در مورد راهبردهای آزادی پیش از موعد و افزایش اتکاء بر زندان‌های خصوصی (انتفاعی)، برخی از این اقدامات است. بااین‌حال، تمرکز پلیس بر موضوعات مرتبط با ظرفیت زندان‌ها، گاهی سبب کم‌اهمیت جلوه‌دادن از دیگر شرایط واقعی، همانند حریم خصوصی، امنیت و قابل مدیریت‌بودن (ازجمله رفع نیازهای اساسی تغذیه، بهداشت و سلامت) در زندان‌ها می‌شود.

  در سال 2006، موسسة کمیسیون امنیت و سوءاستفادة عدالت ورا در زندان‌های امریکا[3]، جلسات رسیدگی به‌صورت عمومی برگزار کرد که شامل شهادت کارشناسی در مورد ازدحام زندان‌ها بود. افراد حاضر گفتند که هیچ‌یک از منابع دانشگاهی، رابطه‌ای تأییدشده بین سرزیزشدن و خشونت را اثبات نمی‌کنند. بااین‌حال، این پژوهش از چشم‌انداز مأموران تأدیب و زندانیان که تجربة روزانه‌شان ممکن است آن‌ها را به نتیجه‌گیری‌های متفاوتی بکشاند، نیست؛ بنابراین، بحث در مورد سرریزشدن تا حدی منوط به نقطه‌نظرات تجربی و تعریف اصطلاحات است.

  تجربة انسان از «ازدحام» یا «در ازدحام‌بودن» دو عنصر فیزیولوژیک و روان‌شناختی دارد. مطالعات پژوهشی نشان می‌دهند که در میان آثار منفی بسیار سرریزشدن زندان بر زندانیان، رقابت برای منابع محدود، پرخاشگری، میزان بالاتر بیماری، افزایش احتمال تکرار جرم و میزان بالاتر خودکشی وجود دارد. زندانیان در زندان‌های دارای ازدحام زیاد، اغلب نمی‌توانند وظایف کاری زندان را برعهده گیرند که به سرخوردگی مرتبط با تنبلی و احتمال بالاتر تضادهای میان فردی، یورش و تجاوز می‌انجامد. کارکنان نمی‌توانند فعالیت‌ها را به شکلی کارآمد پایش کنند یا مشکلات زندانیان را شناسایی کنند. اگر آن‌ها یک موقعیت مشکل‌زا را شناسایی کنند، گزینه‌های کمی برای کاهش دشمنی‌ها دارند. برای مثال، آن‌ها ممکن است نتوانند زندانیان را جداسازی کنند و آن‌ها را در مکان‌های مختلف قرار دهند.

به‌طور قطع، میزان فضا برای هر زندانی، عاملی در تعیین این امر است که آیا یک زندان دارای زندانیان بیش‌ازحد است یا خیر. درواقع، تعریف رسمی تراکم زندان متکی بر سنجه‌های مرتبط با ظرفیت است: یا «ظرفیت طراحی»، تعداد زندانیانی که معمار زندان در ابتدا قصد داشته است در آن جا داده شود، یا «ظرفیت عملیاتی»، تعداد زندانیانی که کارکنان آن زندان، برنامه‌های موجود و خدمات بتوانند در آن جای دهند. بااین‌حال، برداشت‌ها از ازدحام ممکن است به همین اندازه یا حتی بیشتر مهم باشد.

تجربة یک فضا، به‌‌عنوان مکان دارای ازدحام یا سرریزشده -درون زندان یا بیرون از آن- با تراکم اجتماعی، شرایط بیرونی، و توقعات فردی مرتبط است. ساکنان نواحی شهری ممکن است نسبت به افرادی که در نواحی دارای تراکم جمعیتی کمتر زندگی می‌کنند، توقعات پایین‌تری از فضای شخصی داشته باشند. افرادی که به تنهایی در سلول‌ها جاداده شده‌اند، ممکن است نسبت به کسانی که در اتاق‌هایی بزرگ با فضای عینی بیشتر، اما فضای خصوصی کمتر زندگی می‌کنند، کمتر احساس ازدحام کنند.

داده‌های به‌دست آمده از 23 ایالت در پایان سال 2005، نشان دادند که نظام زندان فدرال و ایالت‌ها با 100درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کنند. با وجود اینکه برخی زندان‌ها با کمتر از ظرفیت خود فعالیت می‌کنند، اما برداشت‌ها از ازدحام ممکن است همچنان متفاوت باشد، به‌ویژه از فضای درون زندان‌ها که در ابتدا قصد بر این بوده که زندانیان کمتری را جا دهد، به مکانی با زندانیان بیشتر تبدیل شد. کارشناسان گزارش می‌دهند که زندانیان امریکا، به‌طور متوسط در فضایی بالغ بر 60 فوت مربع زندگی می‌کنند، یعنی در فضایی که اندکی بزرگ‌تر از اندازة یک تخت بزرگ است.

سرریزشدن زندان، همچنین شامل عدم برنامه‌ریزی مناسب برای زندانیان است. به‌دلیل سطوح بالای بی‌سوادی، برنامه‌های اندک آموزشی یا اشتغال حقیقی و نیز دسترسی محدود به منابع سلامت ذهنی، ظرفیت اختلال در زندان‌ها در حد بالایی قرار دارد. به‌علاوه، کارکنان اصلاح و تأدیب ممکن است در مدیریت جمعیت زندانی که فراتر از ظرفیت برنامه‌ریزی‌شدة آن ساختمان زندانی دارد، با مشکل مواجه شوند، به‌ویژه اگر آن کارکنان، کارمند پاره‌وقت باشند یا به‌ اندازة کافی، آموزش ندیده باشند.

در اواخر دهة 1980، دعوی قضایی موفق در مورد ازدحام که توسط حامیان حقوق زندانیان و خود زندانیان مطرح گردید، سبب کاهش ازدحام در 36 ایالت به حکم دادگاه (یا دادخواهی‌های مشابه) شد. در سال 2006، ایالت‌ها در مجموع نزدیک به 35.6 میلیارد دلار برای اصلاحات یا تأدیب هزینه کردند و این بودجه برای سال 2007، به 37.6 میلیارد دلار رسید. عامل اصلی محرک این افزایش بودجه، سرریزشدن زندان‌هاست.

دست‌کم هشت ایالت، درحال‌حاضر، برخی زندانیان را به خارج از ایالت انتقال می‌دهند و اغلب آن‌ها را به زندان‌های خصوصی می‌فرستند تا با وضعیت ازدحام مقابله کنند. در سال 2007، یک دادخواهی موفق از جانب زندانیان ایالتی در کالیفرنیا موجب شد، دادگاه حکم دهد که سرریزشدن زندان به نقض قانون اساسی، مبنی بر فراهم‌کردن مراقبت پزشکی کافی و سلامت ذهنی در زندان‌های ایالتی انجامیده است.

 میشله روندا[4]

و نیز ببینید: تأدیب در اجتماع؛ زندان؛ زندان‌ها و خصوصی‌سازی؛ زندان‌ها و شورش‌ها؛ زندان‌ها و خشونت؛ نابرابری محکومیت‌ها؛ کنترل اجتماعی؛ نهاد تام؛ جرم خشونت‌آمیز

بیشتر بخوانید:

Bleich, Jeff. October 1989. “The Politics of Prison Crowding.” California Law Review 77(5):1125–80

  Commission on Safety and Abuse in America’s Prisons. 2005. “Overcrowded Facilities and the Uses and Effects of Isolation: Public Hearing 2—Day 1.” Newark, NJ. Retrieved December 28, 2007 (http://www.prison commission.org/public_hearing_2.asp)

Moore, Solomon. 2007. “States Export Their Inmates as Prisons Fill.” New York Times, July 31, p. A1

National Conference of State Legislatures. 2007. “State Funding for Corrections in FY 2006 and FY 2007.” Retrieved December 28, 2007 (http://www.ncsl.org/ programs/fiscal/correx07.htm)

Sabol, William J. 2007. U.S. Department of Justice, Bureau of Justice Statistics, Prisoners in 2006. Washington, DC: U.S. Department of Justice, November. Retrieved December 28, 2007 (http://www.ojp.usdoj.gov/bjs/pub/pdf/p06.pdf)

[1] . Prisons, Overcrowding

[2] . prison crowding

 [3] . era Institute of Justice’s Commission on Safety and Abuse in America’s Prisons

[4] . Michelle Ronda