کتاب «کمرهنامه: هشت در به هشت منظر از هفتهزار خوان»
اثر مرتضی فرهادی![کتاب «کمرهنامه: هشت در به هشت منظر از هفتهزار خوان»](https://www.ricac.ac.ir/uploads/thumbs/news/2019/03/750xauto_0638387.jpg)
این کتاب به بررسی هشت «ریز مردمنگاری» از فرهنگ فرادادی مردم کمره در شهرستان خمین میپردازد و دارای دو ضمیمه با عنوان «اسناد سور و سوگ» و «جوغاسم: گیاهشناسی مردمی و گلخوشناسی گونهای» است. بررسی واژگان و اصطلاحات، آئینها و باورها و تقویم آب و هوایی در فرهنگ و گویش کمرهای، واکاوی «وره» به عنوان حق و وظیفهای برای زنان این منطقه، مشکسازی و مشکزنی در کمره و ترانههای کار مشکزنی در روستاهای کمر، فرهنگ ماکیانداری (پرندگان) در روستاهای کمره و تبیین و تحلیل نظریات در پیشینه ماکیانداری به طور خاص در این روستا و جستجوی زمینههای دینی ماکیانداری در آنجا مباحث این کتاب است. در بخش دیگری از این کتاب تحت عنوان گیاهمردمنگاری، گیاهان خودروی کمره، گیاهمردمشناسی شاخهای از حوزه دانشها و فناوریهای سنتی است که آن را با نامهای دانش سنتی، دانش قومی، علم مردمی، علم قومی، علم محلی، علم سنتی، علم روستایی و ..نام گذاری کردهاند. در پایان این کتاب ترانه کمیاب سال گرانی (روایت کمره ای) به دنبال واکاوی این جریان است که کار مردمنگاری نوعی گزارش کشف واقعیت قلمداد میشود یا نوعی خلق؟ این بخش از کتاب به تحلیل دیدگاههای نویسندگان پستمدرن اختصاص دارد و به نفی تمایز بین مردمنگاران و مردم مورد مطالعه آنها میپردازد و تحلیل یک واقعیت مستقل و منفک را رد میکند و معتقد است که مردمنگاران موضوع مورد مطالعه را کشف نمیکنند بلکه آن را خلق میکنند.
مرتضی فرهادی کمرهای، متولد ۱۳۲۳ ملایر دارای لیسانس روانشناسی، فوق لیسانس ارتباطات اجتماعی و دکتری جامعهشناسی است. او استادتمام حوزه مردمشناسی و جامعهشناسی دانشگاه علامه طباطبایی است که وی را به سبب پژوهشهای متعدد در حوزه مردم شناسی، فرهنگ و علوم انسانی بهویژه در حوزه روستایی ایران و همچنین در حوزه مردمشناسی آینده میشناسند.
او تنها محقق ایرانی است که صاحب نظریه در زمینه توسعه بومی است. کتابهای «فرهنگ یاریگری در ایران» و «واره: نوعی تعاونی سنتی کهن و زنانه در ایران» به ترتیب در دورههای سیزدهم و بیستم انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب سال برگزیده شدهاند. کتاب معروف او، «موزههايي در باد» (رسالهاي در باب هنر پيش از تاريخ ايران) نیز در اولین دوره جشنواره پژوهش فرهنگی سال به عنوان اثر برگزیده معرفی گردید. نخستین پژوهش میدانی و مردمشناسی وی در سال ۱۳۴۷ انجام و در سال ۱۳۴۸، در نخستین ویژهنامۀ روستایی ایران به نام کتاب روستا به چاپ رسیدهاست.
در فصلهای خندۀ دشوار: مجموعۀ ۴۶ شعر ۱۳۴۶-۱۳۵۴، نگاهی به اهمیت و پیشینه کبوترخانههای ایران، موزههای بازیافته؛ کرمان، کشتکاری و فرهنگ: چون و چراهایی بر کشاورزی صنعتی و شیوههای سنتی بهورزی و بهداری و توان بخشی زمین در ایران، رسالهای در باب مردم شناسی اقتصاد، صنعت بر فراز سنت یا در برابر آن: پنج مقاله در باب مردمشناسی جنگ و توسعه و دگرگونیهای فرهنگ تولیدی و فرهنگ کار در ایران عناوین برخی از آثار دکتر مرتضی فرهادی است.