نظریه «استعاره مفهومی» و نظریه «تلفیق مفهومی» از جمله نظریاتی است که در علوم شناختی مطرح شده است. نویسنده این کتاب به کمک این دو نظریه تحلیل جدیدی از زبان استعاری قرآن و ارتباط آن با جهان بینی اسلامی را پیش کشیده که بنا به آن، استعاره‌های مفهومی قرآن بخش اجتناب‌ناپذیر تفکر اسلامی هستند.

 پژوهشگر این کتاب معتقد است تا امروز چنین تحقیقاتی در استعاره‌های قرآن، آن هم با رویکرد روانشناختی صورت نگرفته است. آنچه که تاکنون در تحقیقات وجود داشته عموما زمینه‌های ادبی داشته‌اند نه روانشناختی وفلسفی. بنابراین با ابزار استعاره‌ مفهومی می‌توان اطلاعات جدیدی به دست آورد. 

کتاب «استعاره‌های مفهومی و فضاهای قرآن» در ۱۲ فصل تدوین شده است. «مبانی روانشناختی دین و تجربه دینی»، «استعاره‌ مفهومی چیست»، «تلفیق مفهومی»، «زبان مادی قرآن» «قرآن چگونه حقیقت معنوی را در قالب زبان مادی می‌آورد؟»، «انسجام و پیوستگی استعاره قرآنی»، «شخصیت بخشی در قرآن»، «تلفیق مفهومی در صفات الهی»، «تلفیق مفهومی در افعال الهی»، «زنجیره بزرگ هستی در قرآن» و«فضاهای وجود و متافیزیکی در قرآن» عناوین اصلی کتاب «استعارهای مفهومی و فضاهای قرآن»است. فصل آخر این کتاب بارویکردی فلسفی استعاره‌های مفهومی و فضای متافیزیکی قرآن را واکاوی می‌کند.

علیرضا قائمی‌نیا (متولد۱۳۴۳ در ارومیه) پژوهشگر ایرانی علوم دینی و فلسفه است. او دارای مدرک دکتری فلسفه از دانشگاه تربیت مدرس و مدرس دانشگاه مفید است.

قائمی نیا عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و رئیس پژوهشکده حکمت اسلامی این پژوهشگاه است. سردبیری فصلنامه ذهن و مجله انگلیسی الحکمه نیز بر عهده ایشان است.

«نگرش‌های نوین در فلسفه»، «وحی و افعال گفتاری»، «تجربه دینی و گوهر دین»، «درآمدی بر منشا دین و متن از نگاه متن»، «معناشناسی شناختی قرآن» و «بیولوژی نص(نشانه‌شناسی و تفسیر قرآن)» ازدیگر آثار منتشر شده اوست.

 کتاب بیولوژی نص از آثار او برگزیده بیست‌ونهمین دوره کتاب سال شد.