نشست تخصصی نقد و بررسی «نخستین کتاب ملی مد و لباس ایران» روز دوشنبه ۲۰ آذر  از ساعت ۱۰ تا ۱۲ با حضور پروین بابایی؛ پژوهشگر حوزه مد و پوشاک و دکتر سیده راضیه یاسینی؛ عضو هیات علمی پژوهشکده هنر و جمعی از صاحب‏نظران این حوزه، در اتاق جلسات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

نخستین کتاب مد و لباس ایران در دو جلد و با عناوین«اطلس مد» و «دیباچه فرهنگی»  با همت انتشارات ققنوس و با مجوز کارگروه  مد و لباس معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در سال ۱۳۹۵ منتشر شده است.

تولید مد لباس ایرانی، مستلزم تولید دانش بنیادی و کاربردی در زمینه هنر-صنعت مد است.

در بخش نخست این نشست، یاسینی به بررسی «اهداف و رویکردها در نخستین کتاب ملی مد و  لباس ایران» پرداخت.

رییس پژوهشکده هنر در ابتدای سخنان خود گفت: چاپ چنین آثاری، امید‌بخش جامعه فرهنگی و هنری خواهد بود زیرا نوید‌بخش گسترش پژوهش در زمینه مد لباس ایرانی است. وی افزود: ضرورت توجه به این حوزه به دلیل کمبود دانش و تولید ادبیات در این باره، موجب آن است که هر فعالیت علمی و پژوهشی در این حوزه قابل  تحسین گردد، و  از این رو باید از انگیزه و همت دست اندرکاران انتشار این اثر تقدیر نمود. وی در ادامه با یادآوری این نکته که اثر منتشر شده‌ای که در بوته نقد و بررسی قرار می گیرد این فرصت را خواهد داشت، تا به آن، از جوانب مختلف نگریسته شده، کاستی‌ها و نقاط قوت اثر دیده شود اظهار داشت: این مهم برای مطالعات بعدی پژوهشگران در این زمینه، بسیار سازنده خواهد بود، ضمن آنکه بر اساس اظهارات متولیان انتشار اثر، قرار است این کتاب در پایان سال به‌روزرسانی و ویرایش شود بنابر این نقد آن می‌تواند در این مهم، مددرسان باشد.

یاسینی گفت، پیش از آغاز بحث اصلی، باید این موضوع روشن شود که آیا اساسا ورود به بحث مد لباس ضرورت دارد یا خیر و اگر این ضرورت وجود دارد، ضرورت آن در چیست و از چه زاویه‌ای باید به موضوع نگریست. وی گفت: در عصر جهانی‌شدن، تنها فرهنگ‌هایی به حیات خود ادامه می‌دهند که دارای قدرت مبادله و تعامل باشند. یاسینی با تاکید بر اینکه لباس و پوشاک با برخورداری از ممیزۀ فرهنگی ذاتی خود، بایستی به عنوان یکی از ضرورت‌های دوام حیات فرهنگی ایران در جهان امروز تلقی شود اظهار داشت: توجه به هنر-صنعت مد ایرانی، صرف نظر از کارکرد اقتصادی‌ این صنعت سودآور- این امکان را برای فرهنگ ایران معاصر فراهم می‌آورد تا ضمن بازتولید و تعامل با دیگر فرهنگ‌ها، به حیات فعال و تاثیرگذار خود ادامه دهد.

یاسینی گفت: در حالی که صنعت مد یکی از مهم‌ترین فرصت‌های اقتصادی، اجتماعی و به ویژه فرهنگی در جهان امروز است، در ایران پیشینۀ قابل اعتنایی ندارد. وی افزود: کاستی‌های بستر لازم برای رشد و شکوفایی هنر-صنعت مد لباس در ایران امروز و غفلت از بکارگیری عوامل تأثیرگذار فرهنگی- هنری در این زمینه، واقعیتی غیرقابل انکار است.

عضو هیات علمی پژوهشکده هنر با تاکید بر ضرورت شناخت بنیادین هنر-صنعت مد گفت: به دلیل تحولات اجتماعی و تنیدگی موضوع مد در زندگی ایرانیان به مثابه امری روزمره، ضرورت نظام‌یافتن هنر-صنعت مد در ایران، امری جدی است و  از این رو است که پژوهش‌های علمی و بنیادین را در هر دو حوزه فرهنگی- هنری و نیز اقتصادی، می‌طلبد.

یاسینی  برای ورود به بحث نقد «کتاب ملی مد و لباس ایران» به ارائه کلیتی از ساختار اهداف پیش‌بینی شده، قبل از انتشار این اثر و سپس اهدافی که این اثر بدان دست یافته است، پرداخت. وی گفت شناخت مخاطب (خاص و عام) از بازار پوشاک ایرانی و معرفی طراحان و تولیدکنندگان و دست‌اندرکاران مد و لباس و ایجاد فضای ارتباطی با یکدیگر، از اهداف پیش‌بینی شده نخستین کتاب ملی مد و لباس ایران  بوده است. همچنین دو محور  «ملی»  و «بین‌المللی» در ساختار پیش بینی شده، قابل بازشناسی است که دیگر عناوین، ذیل این دو قرار گرفته‌اند.

یاسینی در بخش دیگر سخنان خود به اهداف قابل پیش‌بینی شده بر اساس اظهارات دست‌اندرکاران تدوین و چاپ اثر پرداخت. وی در این خصوص به اهداف سه گانه «ارتباطاتی»، «اطلاع‌رسانی صنفی و عمومی در سطح ملی، اطلاع‌رسانی خاص در سطح بین المللی»  و « اقتصادی» اشاره کرد.

وی در ادامه افزود: در پیش‌بینی‌های قبل از انتشار برای دیباچه فرهنگی یا جلد اول مجموعه، «مطالعه در چگونگی ارتقای فرهنگ مد و لباس، حفظ و تقویت فرهنگ و هویت ایرانی، چشم‌انداز مجامع حمایتی مد و لباس ایرانی و اسلامی، مد و پوشاک اقوام ایرانی» مد نظر  بوده و در جلد دوم کتاب، «تبلیغات و اطلاع‌رسانی و معرفی مد ایران و برندها و تولیدکنندگان پوشاک ایرانی» هدف گذاری شده بوده است.

یاسینی در ادامه به «جامعه هدف» کتاب که قبل از انتشار اثر دست اندرکاران به آنها اشاره داشته‌اند پرداخت و چنین گفت: در یک سوی این جامعه هدف، مخاطبان  خاص و عام صنعت مد لباس قرار دارند و در سوی  دیگر گروهی از پژوهشگران و مدرسان و محققان از جمله اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها که گویا «دیباچه فرهنگی» برای این گروه تدارک دیده شده است. وی افزود این جلسه نقد نیز بر  «دیباچه فرهنگی» و  بخش پژوهشی این کتاب متمرکز خواهد بود و به‌ویژه «رویکرد ملی» اثر را بررسی خواهد کرد.

در حال حاضر  خلأ  بزرگی در مطالعات مد و لباس ایرانی وجود دارد.

در بخش دوم نشست پروین بابایی، پژوهشگر حوزه مد و لباس، ضمن تحلیل محتوایی دیباچه فرهنگی، به بررسی ضمنی جلد دوم این کتاب با عنوان اطلس مد پرداخت و اظهار داشت: این اطلس، بخش اصلی کتاب را تشکیل می‌دهد. می‌توان گفت هدف اصلی از تدوین چنین کتابی، معرفی توانمندی‌های کشور در صنعت مد پوشاک بوده است. وی افزود در این بخش از کتاب، طراحان و تولیدکنندگان شاخه‌های مختلف صنایع پوشاک معرفی شده‌اند که حتی اگر فقط از همین زاویه اطلاع رسانی نیز  به این کتاب نگاه کنیم، انتشار آن، یک اقدام تبلیغاتی مفید و گامی برای آغاز تبلیغات مد لباس محسوب می شود زیرا در زمینه صنعت پوشاک دچار خلأ بزرگ تبلیغات رسمی هستیم. اما با وجود این، مسائلی در  این کتاب وجود دارد که لازم است به آن توجه کافی شده و در آینده برای رفع آنها تدابیری اندیشیده شود.

بابایی با اشاره به اینکه اکنون که چنین کتابی پا به عرصه وجود گذاشته است انتظار می‌رود پژوهش‌های بعدی قدرتمندانه‌تر ظاهر شوند گفت: ملی بودن این کتاب بار مضاعفی بر دوش آن نهاده و انتظارات را در سطح یک کار ملی بالا برده است. وی  پس از تحلیل محتوای دیباچه فرهنگی کتاب و  در پایان گفت: هدف ما مطالعه و نگاه نقادانه به کتاب بوده تا نقاط ضعف و قوت آن مشخص گردد اما به هر روی، گرچه اقدام برای تدوین کتاب ملی مد لباس، فی‌نفسه اقدامی خجسته است اما باید خروجی آن بتواند گرهی از کار مخاطبان هدف بگشاید.

مشروح مطالب مطرح شده در  این نشست تخصصی، در  آینده نزدیک از طریق همین سایت انتشار خواهد یافت.