شعر انقلاب را باید بیشتر به لحاظ مضمونی بررسی کرد
چهاردهمین و پانزدهمین نشست از سلسله نشستهای تخصصی «ادبیات انقلاب اسلامی؛ از نظر تا نظریه» با عنوان «ساحتها و کرانههای ادبیات انقلاب اسلامی» با حضور سید احمد نادمی و دکتر محمدرضا سنگری و دبیری دکتر محمودرضا اکرامیفر، ۲۸ دی ۹۵ در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
در ابتدای این نشست، سید احمد نادمی به انقلاب اسلامی از منظر پدیدهای اجتماعی پرداخت و شعر انقلاب اسلامی را نیز پدیدهای اجتماعی معرفی کرد که باید از لحاظ فرمی و محتوایی بررسی شود.
وی با ارائه تعریفی از شعر انقلاب آن را واژهای با معانی وسیعی در ادبیات جهان دانست و اضافه کرد که زمانیکه درباره شعر انقلاب در ادبیات ایران صحبت می کنیم دقیقا منظورمان پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن است و باید از این منظر آن را واکاوی کرد. در انقلاب، تحولات ابتدا در ذهن و در ایده اتفاق میافتد و سپس تعمیم مییابد و این اتفاق در حوزه شعر و ادبیات انقلاب اسلامی شکل گرفته است. وی گفت: شعر انقلاب را باید بیشتر به لحاظ مضمونی بررسی کرد زیرا که ما درشعر انقلاب با فرم جدیدی مواجه نیستیم بلکه به لحاظ مضامین و معانی جدیدی که در بعد از انقلاب شکل گرفته است، شعر انقلاب دچار تغییر و تحول آن هم بیشتر از وجه درونی شده است.
وی در پایان به برخی از ویژگیهای شعر انقلاب بدین شرح اشاره کرد: ۱- دارای یک رویکرد در ذات خودش است که استوار بر جابهجایی ارزشهایی است که خود انقلاب اسلامی بر آن استوار بوده است (ارزشهایی همچون مقابله با ستمپذیری و یا کنشگربودن) ۲- مردمی بودن: بدین معنا که همسطح مردم بوده و نگاه از بالا به پایین ندارد ۳- مبتنی بر ارزشهای دینی است و براساس اعتقادات مردم است.
در بخش دوم نشست، دکتر محمدرضا سنگری ضمن بیان مقدمهای درباره ادبیات و شعر و ارائه تعریف در مورد آن، به بررسی انقلاب اسلامی ایران و در نهایت شعر انقلاب پرداخت. وی گفت: ادبیات انقلاب اسلامی به ادبیاتی اطلاق میشود که هنجارها، باورها، ارزشها و شخصیتهای انقلاب اسلامی را در خویش منعکس کرده است و الزاما به این معنا نیست که واژههای مختص انقلاب را داشته باشد، بلکه امکان دارد که شعرعاشقانهای را نیز انقلابی نامید، اما موضعش متفاوت است. وی با آسیبشناسی حوزه شعر انقلاب اسلامی اظهار داشت که ادبیاتی در این دوره خلق میشود که الزاما ادبیات انقلاب اسلامی نیست و چون گفتمانش به گفتمان انقلاب اسلامی نزدیک نیست نمی توان آن را شعر انقلابی نامید.
سنگری در پایان صحبتهایش به برخی از ویژگیهای شعر انقلاب اشاره کرد که عبارتند از: تلفیق ملیت و مذهب، تلفیق نو و سنت- پذیرش هم فرمهای تازه و هم درونمایه های تازه و خرد گرا و مردم گرا بودن.